Home | Televisie | Bedrijfsfilms | Contact |
Balkjes en
splinters. De Belastingrechter erkent nu ook discriminatie door de Belastingdienst.(oktober 2023) |
SyRI 2.0 speurt naar ‘verwonderadressen’.Gemeenten blijven knutselen aan algoritmes. Hoe controleer je een influencer in de bijstand? (juni 2023) |
Maatwerk lukt niet
meer. Frustratie op de werkvloer van de UHT (april 2023). ’Ik heb een hekel gekregen aan toeslagenouders’, zegt een gefrustreerde medewerker
van de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT). De aversie is niet
persoonlijk, want hij heeft geen contact met de gedupeerden. Wel is hij klaar
met hun vluchtige schaduwen die opdoemen uit dossiers en databanken, die hij moet
helpen én wantrouwen en waar hij nooit grip op krijgt. |
Eén ouder en één grote broer. (column Advocaat&Algoritme, december 2022)
Het algoritme ProKids+ rangschikt Amsterdamse
kinderen vanaf 12 jaar op de Top400 van potentiële boefjes, zo bleek onlangs uit
de spraakmakende NPO-documentaire ‘Moeders’. Ze hoeven daarvoor nog niets misdaan
te hebben. Een van de jongens had een blikje cola gejat en een ander belde 112 als
getuige van een schietpartij. Ook dat telt als contact met de politie en dus
vinkte ProKids+ de standaard risicofactoren af: alleenstaande, arme moeder,
achterstandsbuurt. |
December 2022 - De
renovatie van Studio Ondergrond heeft, na een voortvarende start,
een moeizaam jaar achter de rug. Eind 2021 nam betonbouwer P. van't
Wout het stokje over van grondwerker Schijf. Ze waren tot mei bezig
om een mooie kelderbak te storten in de diepe bouwput. Het had sneller
gekund, maar als het eenmaal af is, ben je de ergernissen over
vertraging ook snel weer vergeten. Daarna zouden Mariusz Marynowski en Andrzej Gadzala van M.A.G. Aannemersbedrijf de nieuwe verdiepingsvloeren met balklagen gaan maken en daarop de badkamers voor de BnB. Op de foto's zijn ze bezig met de maten en specificaties, maar na een veelbelovend begin zagen we de heren steeds minder en stuurden ze hooguit nog een mannetje voor een halve dag per week, die dan vooral kwam om hier te eten en bier te drinken. Net als de mediawereld hangt de bouw van zzp-ers aan elkaar, maar de uitkomsten zijn heel verschillend. Anders dan journalisten hebben sommige bouwvakkers - en zeker die uit Oost-Europa, sturing nodig, een opzichter die alles in goede banen leidt. Anders worden er fouten gemaakt of daalt het werktempo naar 0. Omdat er op een gegeven moment helemaal niets meer gebeurde, heb ik een termijn gesteld en de overeenkomst uiteindelijk ontbonden. Door research had ik inmiddels geleerd dat dit een patroon was van deze mannen, geld pakken en dan een project als een nachtkaars uit laten gaan. Marynowski is daarvoor zelfs failliet verklaard en de curator heeft aangifte tegen hem gedaan, reden waarom hij nu met en via de stroman Gadzala opereert . Mijn advocaat probeert het voorschot terug te krijgen, en ondertussem bereid ik een doorstart van de renovatie door met nieuw geld en andere bedrijven. Het zijn geraffineerde oplichters, die gedupeerden soms jaren aan het lijntje weten te houden en ze helemaal leegzuigen. Wat dat betreft ben ik er nog redelijk mee weg gekomen. |
Twintig miljoen keer advocaat. (column Advocaat&Algoritme, november 2022)
|
De muren hebben ogen (column Advocaat&Algoritme, oktober 2022) Verkeerscamera’s
worden steeds slimmer. Heb je nog privacy in je auto?
|
App of
arbeidscontract? (column Advocaat & Algoritme, september 2022 in Advocatenblad) Deze zomer bleek
dat het taxiplatform niet alleen aan de touwtjes van vijf miljoen chauffeurs trekt,
maar ook aan die van invloedrijke bestuurders zoals Neelie Kroes. Tegen de
regels lobbyde de oud EU-commissaris al tijdens haar afkoelperiode voor de
taxi-cowboys bij Rutte en andere bewindspersonen. ‘Wat willen we dat Neelie
hierna doet?’ brainstormt de Uber-top in - via diverse media gelekte - documenten. Maar sportief toegeven is niet de
stijl van de taxi-gigant, weet hij uit eigen ervaring. Deze zomer kwam Uber
weer even boven te liggen. Het Gerechtshof Amsterdam wees een dwangsom van
€100.000 per dag af, die Mastenbroek namens de vakbond had geëist. Want Uber behandelt
zijn 4000 Nederlandse chauffeurs nog altijd niet als werknemer, terwijl ze dat
wel zijn, zo oordeelde de rechtbank vorig jaar. Uber ging in hoger beroep en
hoeft van het Hof in afwachting van het arrest nog niets te veranderen. ‘De einduitspraak
verwacht ik volgend voorjaar’, zegt Mastenbroek, ‘jammer dat we de dwangsom
niet kunnen gebruiken, maar ik heb er alle vertrouwen in dat het Hof
uiteindelijk tot eenzelfde oordeel zal komen als de rechtbank, net als bij Deliveroo.’ |
Samenzwering der wappies Dankzij sociale media vinden complotdenkers hun volgers. Diezelfde platforms willen
nepnieuws bestrijden. (coiumn juni 2022 Advocaat & Algoritme in Advocatenblad) Algoritmes
hebben een slechte naam. Ze werden misbruikt voor het ronselen van Syriëgangers,
het beïnvloeden van verkiezingen en de come back van antisemitische agitprop, met
alle gevolgen van dien. Sinds Cambridge Analytica en Pizzagate proberen de platforms
nepnieuws en trollen te bestrijden. Niet altijd afdoende, bleek vorig jaar nog
bij de bestorming van het Capitool. Facebook had, zo onthulde een
klokkenluider, preventiemaatregelen uitgeschakeld om meer te verdienen. Maar waar begint geweld? Minister
Kaag voelde zich bedreigd toen begin dit jaar een man met een fakkel ’s avonds
stond te schreeuwen voor haar woning. Alexander Gerbrandij was advocaat van de vrouw
die de fakkelactie streamde. ‘Het was vreedzaam’, betoogde hij voor de politierechter,
die toch pittige straffen oplegde. Politici moeten kunnen incasseren, vindt hij
nu. Krijgen ze tegenwoordig vooral onlinehaat over zich heen, vroeger moesten
ze veel vaker op straat de confrontatie aan. ‘In het klassieke Athene had men
geen geblindeerde dienstwagen om zich voor het volk in te verschuilen. Soms kreeg
je op weg naar de senaat iets naar je
hoofd en moest je rennen.’ |
Collectieve
actie tegen Asociale reuzen Komen
sociale media weg met privacy schending? Of gaan ze gebruikers betalen voor hun
data? (column Advocaat & Algoritme, mei 2022 Advocatenblad)
En hoeveel gedupeerden zouden een claimstichting vinden zonder Google Ads? Algoritmes dragen bij aan het succes van massaclaims. Want net zo makkelijk als mensen hun privacy wegvinken, vullen ze hun mailadres in bij de Consumentenbond om daarvoor gecompenseerd te worden. Maar dan moet de rechtbank nog wel even besluiten dat het verdienmodel van sociale media in Nederland niet langer opgaat |
Onderbuik-ICT Computers zijn
ontstaan uit rekenmachines. Geknipt voor controle van aan- en toeslagen, zou je
denken. (eerder verschenen in het Advocatenblad, april 2022 in de column Advocaat & Algoritme) ‘De
Poort’: zo heet de digitale uitsmijter die de afgelopen jaren tienduizenden
belastingbetalers de deur wees. Het algoritme scande bij binnenkomst alle ruim
10 miljoen aangiftes Inkomstenbelasting op afwijkende aftrekposten en dito
afkomst, zo blijkt uit in maart verschenen onderzoek van PwC. Verder
profileerde de - door de fiscus in Apeldoorn zelf geprogrammeerde -
‘weegmodule’ alle giften aan moskeeën, ook die mét ANBI-status. De door het
algoritme ‘uitgeworpen’ aangiftes werden door een handvol analisten verder
gefilterd op onder meer achternaam en postcode. Op Belastingdienst.nl staan
beelden van enorme oercomputers, ponskaartentypistes en aangiftediskettes. De
fiscus begon al in 1949 te automatiseren. De hardware is met de tijd meegegaan,
maar tientallen oude databanken doen nog altijd dienst. Bovenop de wet van de remmende
voorsprong kwam in 2015 een ontspoorde afvloeiingsregeling die juist
gebruikt werd door jongere nerds, terwijl de digibeten achterbleven. |
De roddeltantes
SyRI en Siri Zelflerend en efficiënt, maar ook rigide en onmenselijk.
Zodra
we ergens pinnen, op de snelweg geflitst worden, online iets bestellen of
posten op sociale media: We krijgen continu te maken met algoritmes die ons
gedrag opslaan en verwerken. We kunnen geen dag meer zonder Big Brother, maar wat
hij allemaal precies in zijn schild voert willen we liever niet weten. Dat hij manipuleert
en polariseert, vinden we eng of verdacht, maar ook technisch en saai. De zoekmachine van rechtspraak.nl turft
141 uitspraken met het trefwoord ‘algoritme’, allemaal vrij recent. Een fractie
van het werkelijke aantal, want de SyRI-zaak zit er niet bij, geen Toeslagen-jurisprudentie
of strafzaken tegen door algoritmes opgehitste wappies. Maar wel parkeerboetes,
WOZ-waardes, lotingen voor scholen, een algoritme voor vingerafdruk-matches, gemeentes
die procederen over verdeelsleutels en natuurlijk veel civiele zaken met en
tussen tech-bedrijven. |
Januari 2022 -
Door alle hectiek van de afgelopen maanden ben ik nog helemaal niet
toegekomen om te bloggen over de renovatie die Studio Ondergrond na
jaren vertraging eindelijk ondergaat. Eind augustus is de verbouwing
begonnen en in 2022 hoop ik straks verder te kunnen met de combinatie
van een Bed and Breakfast, een laagdrempelige galerie en natuurlijk met
schrijven, journalistiek en mediaproduktie. De afgelopen jaren stond
het allemaal wat op een laag pitje en schreef ik vooral veel voor
mijzelf, maar dit nieuwe jaar hoop ik op alle vlakken te oogsten. Mijn
literaire debuut, verder onderzoek naar de Belastingdienst samen met de
Groene Amsterdammer en Eenvandaag, drie serieuze docu-plannen en
daarnaast de covid-bestendige Bed and Breakfast op
deze heerlijke plek aan de Amsterdamse grachten, waar ook
de galerie een frisse doorstart gaat krijgen. Ik heb de lockdown
gebruikt om straks beter uit de startblokken te komen. Het gaat
allemaal niet makkelijk. Net als de afgelopen zes jaar zijn er veel
juridische, financiële en bouwkundige hobbels te nemen en werken
instanties en banken ouderwets tegen. Maar inmiddels door de wol
geverfd, geef ik niet op en vind tot nu toe steeds weer andere wegen.
Eigenlijk net als in de onderzoeksjournalistiek: De hindernissen en
obstructie maken je verhaal sterker en uiteindelijk meer de moeite
waard. Dat ik niet heb geblogd, komt ook omdat ik sinds het begin van de verbouwing een wekelijkse vlog maak. Gewoon met mijn mobiel en gratis montagesoftware. Voor vrienden en familie op Facebook en Insta maar ook voor een community van meer dan duizend volgers op Tiktok, vaak bouwvakkers die het leuk vinden om hun werk eens belicht te zien door een tevreden en geinteresseerde klant. Mij leert het weer dat sociale media ook voor ouwe lullen als ik nog best een toegevoegde waarde kunnen hebben en dat de techniek het maken en verspreiden van mooie filmpjes wel makkelijk maakt. Ik zie dus vooral heel veel mogelijkheden, hoewel ik nooit rijk ga worden als influencer. Maar dat hoeft ook niet. Het jaaroverzicht van de verbouwing staat samen met de eerdere afleveringen hier op mijn Youtube kanaal. |
November 2021 - Tijdens mijn
research naar misstanden bij de Belastingdienst heb ik me verbaasd over de rol
van voorlichters. Communicatie blijkt een belangrijk onderdeel van het probleem,
schreef ook Pieter Omtzigt al in zijn boek. In Den Haag lopen 800 woordvoerders op de
ministeries rond en landelijk zijn er tien PR-functionarissen voor elke
journalist om langsheen te werken. Ik
mag die wereldvreemde voorlichters
dus wel dankbaar zijn. Niet alleen wakkerden ze met hun arrogantie mijn
ijver
aan, ook droegen ze - geen enkel gevoel voor beeldvorming en
storytelling - onbedoeld de vergelijking aan van de aandoenlijke
belastingmannetjes
tegen die dementerende, digibete Goliath
|
Juli 2021 - Was Peter R.
de Vries een man van details, ik hou van grote verbanden en nu hij ons helaas is
komen te ontvallen, hier zijn grandioze
loopbaan (inclusief mijn kleine aandeel) en de opmars van de Nederlandse
drugsmisdaad in vogelvlucht. En sinds de jaren tachtig gingen
er ook nog eens miljarden om in softdrugs, dankzij het gedoogbeleid. De
politiek werd wakker toen in 1991 drugsbaron Klaas Bruinsma werd vermoord. Veel later zou
Peter aannemelijk maken dat de hasjimporteur iets moois had beleefd met prinses
Mabel. Maar eerst kwam er een groot, grensverleggend politieonderzoek naar de mafia-organisatie
die Bruinsma zou hebben nagelaten. De recherche hield drugscontainers niet langer
bij de grens tegen, maar probeerde transporten tot aan de voordeur te volgen en
zette zelfs een coke-lijn op, om zo de topmannen in het vizier te krijgen.
Alles tevergeefs, want de boeven speelden dubbelspel en konden ongehinderd hun zakken
vullen, met de IRT-affaire als gevolg. De hasjcontainer bleek terecht te
zijn gekomen ergens in een afgelegen boerderij. De stroman van de zogenaamde deltaorganisatie
bleek een gemoedelijke hobbyboer, als in de serie Hollands Hoop. Hij vertelde
dat hij in de container sloffen Marlboro had aangetroffen, de doosjes in
werkelijkheid gevuld met plakken Pakistaanse hasj, precies zoals de
parlementaire IRT-commissie had beschreven. Maar ondertussen waren hasj en
coke toen al lang weer ingehaald door XTC en andere designerdrugs. Nederland
verbouwde nu niet alleen zijn eigen, doorgefokte nederwiet, maar exporteerde
ook partypillen die over de hele wereld net zo in trek waren als de
bijbehorende, hier gefabriceerde elektronische klompendance, die stadions vol
slikkende, snuivende tieners nog altijd in chemische extase weet te brengen. Cor van Hout en Holleeder waren
allang weer vrij en terug aan de top, nu als bijna respectabele vastgoedbonzen
die hun belangen in narcotica, gokken en prostitutie professioneel hadden
afgedekt. |
Juni 2021 - Beeldvorming
in de politiek kan soms alle kanten uit schieten. Vaak gaat het niet eens om
wat we zien, maar om wat we denken dat anderen ervan maken. Niet om je eigen
opinie maar om die zogenaamde ‘publieke’ opinie. Rutte won de verkiezingen,
maar door blunders van Ollongren en hemzelf stond hij opeens te kijk als
intrigant die Omtzigt weg wilde promoveren. |
Maart 2021 - Ons land,
onze luchtwegen en onze gesprekken worden nu al een jaar in beslag genomen door
het virus. Eerst waren er nog wel mensen die meenden dat Covid 19 ons iets
wilde vertellen, maar nu probeert zelfs Hugo de Jonge zich niet meer te
verplaatsen in de strategie van de vijand. Ondertussen verplaatst het virus
zich wel in ons. Hoewel niet positief getest en verder zonder klachten deed ik
wel een poging om het virus een stem te geven:
|
Oktober 2020
- Eind jaren negentig maakte Nederland kennis met het eufemisme ‘preventief
ruimen’. Voor het eerst werden in naam van virusbestrijding miljoenen varkens,
koeien en kippen gedood en vernietigd. Die virussen waren er altijd al. Maar
door de intensieve veeteelt in een dichtbevolkt land, waren nu opeens draconische
maatregelen nodig. Nieuwsbeelden van dode dieren die met een grijperbak als
vuilnis in containers werden gekieperd (zoals op deze foto van omroep Gelderland) veroorzaakten schok en woede. Varkens in Nood demonstreerde op het Binnenhof
en boeren hingen uit protest dode varkens aan bomen. De foodie trend vind zijn
oorsprong in deze periode. Toch zijn we sindsdien de methode van stamping out
normaal gaan vinden. Elk jaar worden wel een paar keer boerderijen geruimd.
Nertsen, geiten, eenden. We kijken er niet meer van op. Dit jaar maken we kennis met de
ophokplicht voor mensen. Thuiswerken, mondkapjes, een verbod op alle dingen die
het leven leuk maken zoals uitgaan en feestjes, een app die onze laatste
contactmomenten vastlegt. Net als toen komen de regels niet van een duistere mastermind,
maar van stuntelende wetenschappers en medicijnmannen die met de beste
bedoelingen ook maar wat doen. En na Covid 19 doemen de volgende nieuwe
virussen al op. Gaan we straks elk griepseizoen in ‘intelligente lockdown’?
Gaan we elk gemuteerd virus monitoren en ‘gericht bestrijden’? |
Juni 2020 - Begin
dit jaar schreef iemand in een opinieartikel in de Volkskrant over het gevaar
van een infodemie. Corona was nog een onschuldig dan wel verdacht griepje in
het verre Wuhan, waarover we in de nieuwsarme periode rond de feestdagen vrijblijvend
konden schamperen dan wel griezelen. Twee maanden later had het virus alle
nieuwsuitzendingen en krantenpagina´s geïnfecteerd en sindsdien gaat het
nergens anders meer over. Historici zullen straks misschien op
de corona terugkijken als een wereldwijde massapsychose. De lockdown was in
december bedoeld om het virus in Wuhan in te dammen. Toen dat mislukte, werd het
middel overgenomen door andere landen. Symboolpolitiek, omdat containment al
geen zin meer had. In veel arme landen is nauwelijks corona, maar zitten mensen
al maanden hongerig in hun hutjes, alleen omdat hun regering niet achter wil
blijven. |
Maart 2020 -
Uit de veelbesproken talkshow oorlog is wat mij betreft een grote winnaar
tevoorschijn gekomen, waar je niet zoveel over hoort. Dat is de geloofwaardigheid
van de journalistiek. En die kan in deze tijden van nepnieuws en complot denken
wel een succesje gebruiken. |
September
2019 –
Volgens sommige journalisten is de waarde van een verhaal af te meten
aan de maatschappelijke impact die het heeft. Zo’n journalist heeft een
missie. Hij wil de wereld veranderen en zijn verhaal is een middel.
Zelf heb ik me nooit aangetrokken gevoeld tot actiejournalistiek, noch
van links noch van rechts. Natuurlijk vindt een journalist van alles,
maar zijn meerwaarde ligt in onafhankelijkheid en onpartijdigheid. Hij
is alleen maar toeschouwer en juist daarom geloofwaardig. Zijn verslag,
het verhaal kan de wereld soms wel veranderen, maar dan moet de
verteller niet in de weg staan. Ik heb dus nooit ministers ten val gebracht of bedrijven doen wankelen. Toch hebben mijn verhalen ook wel invloed gehad. Zo zie ik mezelf graag als geestelijk vader van de Keuringsdienst van Waarde. Voor EenVandaag maakte in eind jaren negentig een serie reportages over voedselschandalen. Het was de tijd van varkenspest, gekke koeien en vogelgriep. Ik ging met de camera de voedselfabrieken in, op zoek naar de oorsprong van kant en klaar maaltijden. Na twee afleveringen bloedde de serie dood. Er was weer ander nieuws en het bleek veel research te kosten. Een jaar later startte de Keuringsdienst met hetzelfde format, maar dan veel beter uitgewerkt. Ik was inmiddels bezig met de zaak Guus Kouwenhoven, een Nederlandse houtmagnaat die verstrikt was geraakt in een gruwelijke Afrikaanse burgeroorlog. Na mijn primeur werd de man gearresteerd. Wat volgde was een van de langstlopende processen ooit. De strafzaak loopt al meer dan vijftien jaar en het einde is nog niet in zicht. Ook ben ik trots op mijn docu over de weduwe van Hans Janmaat. Ik portretteerde haar als eerste, Fons de Poel en Jeroen Pauw brachten ieder hetzelfde verhaal integraal twee keer op prime time, maar niet half zo goed. En vorig jaar schreef ik dit stuk over discriminatie in de advocatuur. Een groep zwarte vrouwen die zich op eigen kracht invecht in een wereld van witte mannen. Toevallig sprak ik onlangs een van de dames weer. Het verhaal had veel losgemaakt. Ze waren op de radio geweest, ontvangen door de deken van de orde van advocaten en hadden van een juridische uitgeverij gratis abonnementen gekregen. Maar op het warme bad volgde een koude douche, toen de vrouw vanwege een ruzie waar ze niets mee te maken had, werd geschorst en door de lokale orde werd gefileerd. Zelfs die allerlaatste loodjes in een onbeschrijflijk lange en moeilijke weg die ze moest gaan om haar achterstand in te halen, werden haar nog extra moeilijk gemaakt. Hadden de heren het stuk niet gelezen? Zagen ze in haar inzet en integriteit een bedreiging voor hun zakkenvullerskartel? Wie zal het zeggen. In ieder geval heeft ze het toch gehaald en is ze nu officieel advocaat. Als mijn stuk daar ook maar een millimeter aan heeft bijgedragen, dan is me dat meer waard dan een aftredende minister. |
Augustus 2019 - Ik ben
wel eens jaloers op geoefende bingewatchers die feilloos hun favoriete
serie kunnen typeren en analyseren. Een sf wild west met robots als
cowboys en een vleugje gothic. Een vampier thriller met humor, SM en
een enkele verdwaalde zombie. Een streekroman met prachtige
landschappen, zinderende incest, rivaliserende drugsbendes en een geheimzinnige
zwervende predikant. De mediaconsument krijgt een breed menu
voorgeschoteld met elke keer weer verrassende combinaties van
vertrouwde elementen. Ik schrijf zelf fictie, maar ben wat minder goed met genrewetten. Ik heb weliswaar literatuurwetenschap gestudeerd, maar net in de verkeerde tijd. Eind jaren tachtig heerste het Modernisme nog op de universiteiten. Alles draaide om experiment, hermetische, onleesbare teksten, vervreemding, autonome kunst. Ik ben als het ware jarenlang gebrainwashed met atonale muziek. Mijn professoren beweerden dat de tijd van harmonie, klassieke vormen en leuke liedjes definitief voorbij was. Weliswaar had je nog de postmodernisten die toen al jongleerden met genres, maar dat was een hype, beweerde mijn neomarxistische hoogleraar, dat was een tijdelijke terugval. De toekomst was abstract, een stream of consciousness van klank en ritme zonder structuur of vaste betekenis. Hij had natuurlijk ongelijk. Het modernisme is geschiedenis, en het postmodernisme mainstream geworden. Alle genres –detective, science fiction, wild west, griezel, ridders, vampiers en zelfs de romkom- zijn uitgevonden in de negentiende eeuw, toen lezen bereikbaar werd voor de gewone man. De genres begonnen vaak met echte literatuur. Omdat de eerste boeken over Frankenstein, Dracula, kapitein Nemo, Sherlock Holmes en Ivanhoe bestsellers werden, gingen pulpschrijvers het succes immiteren en dat doen ze eigenlijk nog altijd. Het woord cliché betekent letterlijk een drukplaat, een format. Mijn professoren hadden wel een beetje gelijk. Kunst en literatuur moeten altijd vernieuwen, origineel zijn, meer dan alleen maar een invuloefening of herhaling van een succesformule. Tegelijk kan geen enkel kunstwerk zonder conventies en regels en heeft onze smaak waarschijnlijk zelfs te maken met onze psychologie. Zoals we lekker vinden wat ons lichaam nodig heeft (suiker, zout, koolhydraten), zo geven goede verhalen ons de nodige houvast in het leven. Onder alle wendingen en variaties schuilt toch vaak nog iets van de oude moraalvertelling. De rampenfilm waarschuwt en vermaant, de feel good beloont en motiveert. De bingewatcher is zich van die impliciete moraal vaak niet bewust. Die klikt gewoon lekker verder naar de volgende aflevering, met een zak chips op de bank. De mediaconsument is handig met labels en typeringen, maar weet dus niet meer wat de labels betekenen. Het is alleen maar marketing, een manier om spullen te slijten door er een wervende sticker op te plakken. Ik ben zelf meer geïnteresseerd in kwaliteit. Een verhaal is namelijk niet alleen maar goed omdat er een astronaut in zit, of een rechercheur of een seriemoordenaar. Het verhaal moet boeien en verrassen, en dat zit hem toch meer in details, originaliteit en vakmanschap dan in het toepassen of slim combineren van oude genrewetten. |
Juli 2019 - Bijna
Iedereen boven de veertig herinnert zich het ijdele maar goedlachse
typetje professor Akkermans (‘ik word genoemd’) uit Koot en Bie.
Nu, zoveel jaar later, is Akkermans nog altijd professor, maar de lach
is verdwenen en de eerzucht geradicaliseerd. De man heeft het nooit tot
minister geschopt. Zijn naam wordt zelfs niet meer genoemd. De geleerde
is een boze witte man geworden. Ik had hem benaderd voor een artikel over letselschade, want hij doceert tegenwoordig verzekeringsrecht aan de Vrije Universiteit. Ik had hem twee keer proberen te bellen en een beleefde mail gestuurd. Toen belde hij ongevraagd terug. Hij had hier eigenlijk geen tijd voor, zo dreinde hij, maar voelde zich toch verplicht het journaille te woord te staan. De wetenschap wordt betaald met belastinggeld en moet maatschappelijk dienstbaar zijn. Vervolgens begon Akkermans over de telefoon een warrig hoorcollege af te steken. Na drie kwartier werd mij duidelijk dat hij precies dezelfde analyse probeerde te geven, als drie eerder geraadpleegde bronnen, die dat in een paar zinnen hadden samengevat. Met een enorme aanloop trapte Akkermans in slow motion een open deur in. Vragen en interrupties van mij wimpelde hij af. Hij deed niet aan speculatie. Dit was zuivere wetenschap, bralde hij. Vervolgens begon hij geheel ongevraagd te oreren over vergezichten waarin wetenschappers aan de macht zouden zijn. Ik moest hem uiteindelijk beleefd maar beslist afkappen, omdat ik een andere afspraak had. Een week later mailde ik hem zoals afgesproken het concept artikel, waarin ik ook twee quotes van hem verwerkt had. Nog dezelfde avond mailde hij terug. Ik had hem goed geciteerd, er zaten geen fouten in het stuk, maar hij was laaiend over een jurist die ik in het stuk ook aan het woord liet (en die zelfs meer ruimte kreeg dan hij). Die jurist was fout, en ik had dat veel duidelijker moeten maken. Dit was slechte journalistiek, een schande om zo’n oplichter een platform te geven. Akkermans had echt werk van zijn mail gemaakt en mijn stuk geannoteerd met lange, manische voetnoten zoals: 'Dit mag niet gepubliceerd worden' en 'je laat toch ook geen pedofiel aan het woord?' Ook nu herhaalde de man met veel omhaal alleen maar wat ikzelf en anderen in het artikel ook al beweerden. De oplichter werd wel degelijk kritisch opgevoerd, maar subtiel en met wederhoor, zo schreef ik ook in mijn antwoord aan Akkermans, waarin ik hem bedankte voor zijn tips en feedback. Ik beloofde het stuk nog wat aan te scherpen, negeerde zijn tweede mail met dringende adviezen en maakte een betere versie van het artikel die ik inleverde bij de opdrachtgever. Toen hoorde ik dat Akkermans ook naar de redactie had gebeld om voor mij en mijn artikel te waarschuwen. Als journalist stuit je in probleemwijken soms op vervelende hangjongeren, ik kreeg meermalen advocaten op mij afgestuurd vanwege onwelgevallige feiten in verhalen, maar nooit eerder voelde ik me zo geïntimideerd als door deze lage acties van deze professor Akkermans. Waar bemoeide die man zich mee, die het verschil kennelijk niet begreep tussen feiten en opinie, tussen reportage en column? In een reportage neemt de verslaggever zelf in principe geen positie in. Hij kan alleen door de samenstelling van het stuk, de toon en selectie een evenwichtig en goed beeld geven. Ik kan niet iemand interviewen en tegelijk zeggen: deze man vind ik fout. In een column kan dat natuurlijk wel, en dat doe ik bij dezen. Een hoogleraar –zelfs in een pseudowetenschap als Rechten- zou beter moeten weten. Waar journalisten altijd op zoek moeten naar lezers of kijkers, kunnen wetenschappers zich hun hele carrière verschansen in hun eigen gelijk. Ze wanen zich koning in hun minuscule specialisme en worden goed betaald, omdat hun positie nu eenmaal beschermd is. Ze zijn gearriveerd en hoeven niet meer bang te zijn voor concurrentie. En waar geen concurrentie meer is, heersen middelmaat, orthodoxie en eigendunk. Ik heb Akkermans helemaal uit mijn artikel geschreven (ik had immers al 3 andere bronnen) en zal hem nooit meer raadplegen. Dat lijkt me de beste reactie op zijn achterbakse handelswijze. Het staat iedereen vrij om een andere mening of smaak te hebben en ik ben altijd bereid daarover te praten. Maar de pers je wil op proberen te leggen is censuur en dat gaat te ver. Wel zou ik het passend vinden als professor Akkermams door dit stukje misschien weer een enkele keer genoemd zal worden. |
April 2019 - In al weer de tweede zuiveringsronde bij het
jonge Forum voor Democratie moest medeoprichter Henk Otten het veld ruimen.
Henk de Tank werd publiekelijk vernederd en afgeserveerd, omdat hij het had
bestaan om in een interview wat kritiek te leveren op het narcisme van Baudet. De
partijleider liet zijn in ongenade gevallen adjudant als straf omstandig
geselen, maar verleende daarna gratie. Henk mag toch in de senaat. Het lijkt een
slimme zet van Baudet. Het oogt lankmoedig, maar is misschien wel het toppunt
van sadisme. De gemuilkorfde beer moet straks in de senaat dansen naar de
pijpen van de Boreale Leider. |
Maart 2019 – De
verkeerde man in het foute format. Hoe kan het dat de hele wereld zag
dat Twan Huys, RTL Late Night en hoge kijkcijfers elkaar nooit zouden
gaan vinden in dit universum, terwijl zowel de RTL-top als Huys zelf
met open ogen in een geboren mislukking stapten? Maakt ijdelheid zo
stekeblind? Waren de bonzen dronken? De NPO mag een log vergadercircus zijn, de commerciëlen kunnen er ook wat van. Er gaapt een kloof tussen de werkvloer van een redactie en de executives die in de boardroom de strategie uitzetten samen met de poppetjes die daar wel of niet bij zouden passen. De beslissers hebben lang niet altijd verstand van televisie, maar denken in cijfers, marktaandelen en focusgroepen. Waar groot gedacht wordt, worden ook grote fouten gemaakt. Dus Tan ging en Twan kwam. Een kundige, maar misschien wat overschatte verslaggever en nieuwslezer. Niet bekend om zijn scoops, briljante vragen of originele inzichten, wel van een prijs voor een reportage die eigenlijk door zijn redactie was gemaakt en een studentenspreekuur waarvan hij de ‘bedenker’ en kleurloze moderator was. De moeilijke vragen voor Holleeder liet hij lekker over aan de bolleboosjes in de zaal. Maar dat is flauw. Huys is een betrouwbare, gedegen anchor, geknipt voor het journaal. Hij mist evenwel de charme van Humberto, de eloquentie van Van Nieuwkerk, de flair van Eva of het vilein van Jeroen Pauw. Daarbij werd de RTL talkshow in plaats van inhoudelijker, juist ondraaglijk licht. RTL leek te programmeren voor sadisten die avond aan avond puur leedvermaak kregen voorgeschoteld. Dit keer geen obesitas, daklozen, onhandige klussers of zingende kleuters, maar een verdwaalde hypotheekadviseur die zich manmoedig door een reeks kromme teksten en domme vragen heen glimlachte. Ondertussen deserteerde de hoogste RTL baas samen met bijna alle RTL sterren naar concurrent SBS van John de Mol en werd het late feestje op vier nog sneuer. Het leek de laatste weken op een soort ‘Koffietijd’ van de Limburgse regionale omroep, met veel zachte g’s en opgelegde jolijt. Ik ben zelf wel eens weggelokt bij de publieke omroep om als verslaggever te gaan werken bij een nieuwsuur van RTL, dagelijks vanaf 10 uur met nieuws, misdaadnieuws en sport. Het zou allemaal heel journalistiek worden, en het nieuws was dat ook wel, maar het misdaadblok werd toch vooral een dagelijkse dosis Peter R. de Vries, die, los van de actualiteit, zijn eigen verhalen over meerdere dagen uitserveerde. Niets mis mee, maar niet waar ik voor had getekend en het werd ook geen succes. RTL begon destijds met Barend en Van Dorp, de oerversie van Late Night. Toen die stopten namen Pauw en Witteman het stok je over. Humberto wist met een lichtere toets veel kijkers van het duo weg te kapen en werd zelf vervolgens leeggezogen door Eva Jinek, die op NPO1 met Jeroen Pauw ging afwisselen. Het lijkt de kijker niet zozeer om licht of zwaar te gaan, maar vooral om de toon en de afwisseling. Die waren bij Huys niet goed. Mislukkingen horen er in het zakenleven gewoon bij. De zender neemt zijn verlies en verzint een nieuw product. Maar het is natuurlijk heel vervelend wanneer jij de mislukking bent, als jij je ego hebt laten kietelen om mee te doen aan iets waarvan je zelf eigenlijk ook wel wist dat het niks zou worden. |
Februari 2019 – In alle stilte verscheen
vorige maand het nieuwe boek van Mohamed Rasoel, ‘Melkkoe en Zondebok’. Toen ik
hem vijf jaar geleden tevergeefs probeerde te interviewen voor mijn
documentaire ‘Op zoek naar Rasoel’, kondigde hij het al aan. Zijn eerste boekje,
“De Ondergang van Nederland” veroorzaakte in 1990 een enorme rel en meerdere
strafzaken. Nu blijft het stil. |
Januari 2019
- Sluipenderwijs maakt de politieke correctheid de afgelopen jaren een come
back op TV en in de kolommen van de kwaliteitskranten. Ze is natuurlijk nooit
helemaal weggeweest, maar in de debatten over #MeToo, White Privilege,
klimaatverandering en de flauwiteiten van Derksen en Van der Gijp laat het
vermanende PC-vingertje zich weer steeds vaker van haar meest onberispelijke en
dus ook wel voorspelbare kant zien. Vooral de jongste generatie columnisten in
Volkskrant en NRC laat zich zonder gene op haar correctste beentje voorstaan. |
Augustus 2018 - Ik las
ergens dat Stef Blok op Doug Stamper lijkt, en dat was mijzelf ook al
opgevallen. Sterker nog: Stef Blok is Doug Stamper, het
meelijwekkendste personage uit House of Cards. Hetzelfde kalende
piekerhoofd, dezelfde zeurstem, sombere blik, licht gebogen tred en
totaal gebrek aan uitstraling. Doug Stamper deed het vuile werk voor
Frank Underwood, Blok is de loyale klusjesman van Rutte.
Anders dan Stamper doet Blok voor zover bekend geen politieke
moorden, maar nette klussen die hij ook altijd onberispelijk heeft
uitgevoerd. Zo was hij fractievoorzitter, onderhandelaar, campagneleider en invalminister. Het is helemaal niet zo vreemd dat Blok op Stamper lijkt. Wereldwijd moeten er tientallen miljoenen Stef Blokjes rondlopen, en ze hebben het vaak niet gemakkelijk. Klusjesmannen en onderknuppels doen ondankbaar werk. Nooit komen ze toe aan eigen visies of idealen. Ze zijn druk met het oplappen van gaten die er vallen in andermans dromen. Daar valt geen eer aan te behalen en die krijgen ze dus ook niet. Met Halbe Zijlstra viel er weer eens een VVDroom in duigen en dus werd Blok - die bekend staat om zijn hekel aan reizen - weer opgetrommeld van de reservebank, deze keer met als portefeuille de Grote Boze Buitenwereld. En zo kwam het dat een groep vaderlandse wereldverbeteraars bijeen kwam om te luisteren naar de kersverse opper-diplomaat. Blok, naar wie normaal nooit geluisterd wordt, wilde ze eens een beetje stangen. Een realistisch verhaal konden ze krijgen, met de beide benen op de grond. Zo moet hij het ongeveer bedoeld hebben, maar het kwam er heel anders uit. Misschien had hij eigenlijk nooit nagedacht hoe hij zelf eigenlijk was gaan denken over sommige dingen. Daar hebben meer mensen last van op een zekere leeftijd. Sadder and wiser. Realistischer. Conservatiever ook. Niets mis mee, Maar Blok gleed door richting feitenvrije PVV-retoriek, die hij in de maanden daarna niet terug heeft willen nemen. De relatie met landen als Suriname zal niet meer goedkomen. Mannen als Erdogan, Putin en Trump zullen in hem een geestverwant zien, iemand die hen begrijpt, ook al mist hij zelf het charisma om er politieke munt uit te slaan. Maar voor zijn werk In Den Haag en Brussel is Blok nu ongeloofwaardig en onhoudbaar gorden. Wat als de minister van Justitie zou verzuchten dat misdaad nu eenmaal loont? Of dat de minister van Volksgezondheid zou berusten in het feit dat we allemaal toch vroeg of laat dood gaan? Het is me wat en het valt allemaal niet mee, maar het is aan een minister om daar met visie en beleid wat aan te doen. Anders dan Blok heb ik veel gereisd door brandhaarden en het valt me altijd op dat verreweg de meeste mensen er gewoon vreedzaam naast elkaar leven. Surinamers, Hutu’s, Bosnische Serviërs, Joden en Palestijnen: Hun genen vertellen dat een goede buur beter is dan een verre vriend. De conflicten ontstaan pas als foute politici de tegenstellingen gaan aanwakkeren. Zo’n politicus is Stef Blok gelukkig niet, en hij mag vinden en zeggen wat hij wil. maar van een minister verwacht je nu eenmaal meer ambitie dan van een klusjesman. Laat hij zijn portefeuille inleveren of wisselen met een andere minister. House of Cards werd vorig jaar gestaakt toen Underwood’s gewetenloze machtswellust niet alleen fictie maar ook werkelijkheid bleek te zijn. Stamper was al eerder gedumpt als nuttige idioot en uit de serie geschreven, lees ik nu. Zelf was ik als kijker na seizoen twee al afgehaakt. Zwarte humor en een gezonde dosis mensenhaat zijn prima op zijn tijd, maar liever niet in het Witte huis en ook niet in de Treves-zaal. |
Augustus 2018 - Een
paar jaar geleden bezocht ik het mythische Kisangani, een stad midden
in de oerwouden van het enorme Congo-Kinshasa. De stad werd ooit
gesticht door ontdekkingsreiziger Stanley, die in opdracht van de
Belgische koning de Congo rivier was opgevaren, bijna tweeduizend
kilometer de binnenlanden in. Het werd al snel een beruchte handelspost
en stond model voor Heart of Darkness, de beroemde roman van Joseph
Conrad die weer model stond voor de film Apocalyps now. Ook A Bend in the river, het meest bekende boek van de afgelopen weekend overleden schrijver V.S. Naipaul speelt in een stad die lijkt op Kisangani, gelegen aan een bocht in de congo rivier. Naipaul was omstreden, een typische `donkerwitte` hindoestaan die worstelde met de koloniale erfenis. Ogenschijnlijk was hij Britser dan de Britten en hij liet zich in de jaren zeventig al laatdunkend uit over al die nieuwe, toen al half mislukte staten. Maar hij was ook de eerste die twintig jaar voor 9/11 schreef over de revival van het islamisme, over de ambitie van de Aziatische nieuwe industrielanden, over hoe westerse waarden als democratie zich moeizaam laten vertalen naar andere culturen. Hij was geen optimist of gemakzuchtige kosmopoliet, maar wel een hele goede, precieze observator met een mooie stijl. Zoals hij het fictieve Kisangani beschreef, de slaperigheid en stilstand, om de paar jaar wreed verstoord door plotselinge onlusten, onverklaarbare geweldsexplosies en daarachter het gekonkel en tribale gestook van krijgsheren en schimmige zakenmannen, allemaal door de ogen van Indiase winkeliers die zich daar ooit hadden gevestigd als burgers van een Empire dat niet meer bestond, maar er toch waren gebleven, al hoorden ze er niet thuis (volgens Naipaul, zelf geboren op Trinidad en overleden in Londen, en al even kritisch over zijn land van herkomst India). Toen ik in Kisangani arriveerde was het er doodkalm. Met een busje van de VN werd ik van de luchthaven naar een guesthouse gebracht. De voormalige rubberstad leek uitgestorven, op de blauwhelmen na. Ik liep een rondje door de buurt. Niets. Geen mensen, geen auto’s, alles en iedereen achter de muren van compounds. Ik at een broodje op een terras. Er kwamen gelijk twee mannen op me af met koffers vol houtsnijwerk. Ze achtervolgden me later zelfs tot in het hotel. Ik was de enige toerist. Ik moest wat kopen. Ik ben zo snel mogelijk weer vertrokken. Hier was niets te zien. Geen drama, geen hoofden op palen zoals bij Conrad, geen sporen van het oerwoud, geen bruisende markt zoals in andere Congolese steden. Naipaul had het goed beschreven: Dit was een kunstmatige stad aan een bocht in die machtige rivier, een soort vacuüm, een plek die je zonder omwegen vraagt wat je er eigenlijk komt doen. |
5 maart 2017 - In deze
wezenloze campagne is Wilders tot dusver de grote afwezige. Het cordon
sanitaire heeft hem volgens de peilingen nauwelijks geraakt. Houdt Wilders zijn
kruit droog voor de eindspurt, de debatten waar hij wel aan mee gaat doen? Of
grijpt hij de problemen rond zijn beveiliging aan als excuus om straks als
tweede of derde te eindigen? Misschien koerst hij aan op verlies, zodat hij kan
blijven prijsschieten vanuit de oppositie? |
Februari 2017- Ik ontmoette hem toevallig
in 2010, in de haven van Berbera, Somaliland. Jürgen Kantner,
zeezeiler, zestiger, een ontzettend aardige, gewone man die zijn
rijtjeshuis had verkocht om op zijn oude dag een jongensdroom te
vervullen: de wereldzeëen over in een klein zeiljacht. Op die manier
genoot hij van zijn pensioentje. Het bewijs dat je geen miljonair hoeft
te zijn voor
het Zwitser-leven-gevoel. Maar toen was zijn scheepje geënterd door Somalische piraten en werden hij en zijn vrouw gevangen gehouden in de rimboe. En nu zat hij hier - na maanden wachten vrijgekocht- aan de verlaten kade in Berbera zijn zeilboot Rockall te repareren. Alles was geplunderd. Zelfs de motor was er door de piraten uitgesloopt. Hij vertelde erover voor mijn camera, wees de mast aan waaraan ze hem op hadden willen hangen, hoe hij en zijn vrouw uiteindelijk waren vrijgelaten nadat de piraten de dollarbiljetten van het losgeld één voor één met een geavanceerd apparaat op echtheid hadden gecontroleerd. Kantner wilde verder, vertelde hij toen. Hij sleutelde met somalische scheepsmonteurs aan een tweedehands motor, lapte zijn scheepje op voor een niewe reis. Zijn vrouw had er meer moeite mee, was getraumatiseerd. Maar hij hield van de zee en liet zich zijn droom niet afpakken. Ik verwerkte zijn verhaal in deze documentaire over piraterij en hield nog een tijdje contact per mail. Hij en zijn vrouw waren weer op wereldreis, van haven naar haven in hun eenvoudige jacht. Dit najaar ging het weer fout. Nu werd het stel overvallen door de Fillipijnse piraten van Abu Siyaf. Zijn vrouw Sabine, vastbesloten zich niet weer te laten gijzelen, kwam bij een vuurgevecht om het leven. Kantner werd overmeesterd en weggevoerd door de islamitische separatisten. Hij smeekte de afgelopen maanden voor zijn leven, voor losgeld, in video's die ik niet hoef te zien. De Duitse regering weigert te onderhandelen met terroristen. En nu is hij dood, onthoofd. Ook die beelden schijnen online te staan. Zijn lijk is inmiddels teruggevonden. Een bescheiden, rustige man die geen problemen wilde, die niet voor niets het ruime sop verkoos boven het vaste land. Een oude dag in het paradijs, samen genieten van de ondergaande zon: Hij kende de risico's en ik hoop dat de tussenliggende jaren mooi zijn geweest, dat hij geen spijt heeft gehad van zijn keuze. Ik had ze veel meer tijd gegund en een minder gruwelijk einde. Diep, diep triest. |
November 2016 - De zege van Donald Trump deed me in eerste instantie denken aan
de roman "The Plot against America" van Philip Roth. Dit boek,
gepubliceerd rond de herverkiezing van George W. Bush in 2004, is een
verbeelding van wat er gebeurd zou kunnen zijn, als Amerika in de jaren
veertig niet Roosevelt maar de fascist Charles Lindbergh zou hebben verkozen
als president. Maar daarna drong zich een ander boek aan me op: Het ultrarechtse cultboek "Atlas shrugged" van Ayn Rand. Trump, die zich erop laat voostaan dat hij nooit boeken leest, is desalniettemin een bewonderaar van deze omstreden schrijfster en filosoof. Rand weet in dit boek de Amerikaanse droom om te turnen naar een fascistoïde nachtmerrie. "Atlas Shrugged" is een curieus boek, gepubliceerd in 1957. Ik zie de dikke pil sinds jaar en dag liggen in luchthavenkiosken. De roman wordt op het omslag aangeprezen als het populairste boek na de Bijbel, maar het heeft weinig literaire status. Ik ben het uit nieuwsgierigheid maar eens gaan lezen en het blijkt een saaie ideëenroman waarin de schrijfster vooral een ideologisch antwoord wil geven op het communisme. Rand werd geboren in Sint Petersburg, onvluchtte de Russische revolutie en schetst in haar roman een karikatuur van socialisme en planeconomie. Ze was in de jaren vijftig, op het hoogtepunt van de koude oorlog, bang dat ook haar nieuwe vaderland, de Verenigde Staten kapot zouden gaan aan middelmaat en bureaucratie: Bruggen die instorten, oogsten die mislukken en treinen die niet meer rijden, omdat niemand zich verantwoordelijk voelt en iedereen bang is om initiatief te nemen. Vergelijk haar fictie uit de jaren vijftig met de verouderde infrastructuur die Trump nu belooft aan te pakken! Het langdradige epos volgt een aantal bordkartonnen helden die zich verzetten tegen de middelmaat van het fictieve Amerikaanse socialisme. Deze eenlingen houden vast aan de traditionele Amerikaanse waarden van vrijheid en eigen initiatief. Maar ze maken van de deugd een dogma. Bij Rand zijn deze Amerikaanse helden veranderd tot groteske zeloten zoals we die kennen uit het werk van Dostojevski. Haar zakenmannen en uitvinders geloven in competitie en marktwerking tegen elke prijs. In de loop van het boek trekken deze monomane strebers zich terug uit de instortende verzorgingstaat en beginnen een kapitalistische heilstaat voor de happy few. De Amerikaanse droom - een meritocratie waarin iedereen met hard werken, talent en een beetje geluk vooruit kan komen- wordt bij Rand een elitaire nachtmerrie waarin alleen plaats is voor enge übermensen die hun eigen moeder nog zouden verpatsen. Nu, zestig jaar later, is het communisme al lang tenonder gegaan aan de door Rand voorspelde zwakheden. En het Amerikaanse kapitalisme heeft inderdaad wel wat trekken gekregen van deze als ideaal beschreven angstdroom. "Atlas shrugged" is natuurlijk vooral populair bij de de verkeerde mensen. Niet bij echte ondernemers zoals Bill Gates of Mark Zuckerberg, maar bij bankiers, traders en andere parasitaire beroepsgroepen: Zij spiegelen zich graag aan dit boek. Greed is good. Het is niet verwonderlijk dat ook opschepper Trump zich meent te herkennen in Rand's doorgedraaide superhelden. Hij is -in eigen ogen- ook zo'n succesvolle bikkel, zo'n meedogenloze self made man die het moest doen met een startkapitaal van schamele miljoenen, geerfd van zijn louche vader. De roman geeft ook de naam aan een bekende anti Islam-site. "Atlas shrugs" is het populaire extreemrechtse blog van Pamela Geller, pleitbezorgster van Trump én van Geert Wilders. In deze tijden van groeiende tweedeling en nieuwe scheidslijnen kan ik iedereen aanraden dit lijfboek voor de nieuwe elites te lezen, juist omdat het zo immoreel, dom, kortzichtig en slecht geschreven is. |
September 2016 - Het was een koude, hete zomer die achter ons
ligt. Koud qua temperatuur, heet van opwinding en geweld. Het
dieptepunt was de derde week van juli, met bijna elke dag een nieuwe
aanslag in Duitsland of Frankrijk. Gelukkig is het daarna weer rustig
geworden. Het begon al bijna te wennen. Terrorisme went, en gewenning is waarschijnlijk het enige effectieve weermiddel. De aanslagen zullen misschien ophouden als we niet meer opkijken van een nieuwe aanslag. Maar misschien ook niet. In Kaboel en Mogadishu behoren aanslagen al jaren tot de orde van de dag. Idereen is eraan gewend. De angst is uitgewerkt, maar de explosies gaan gewoon door, Wat was het weer een verknipte serie van absurde horror verhalen. De homoseksuele afghaan die een Gay bar in Orlando schietend binnenvalt. De Iranier die geinspireerd door Breivik migrantenkinderen executeert in een MC Donalds in Munchen. De chauffeur in een scheiding die op de dag van de Franse revolutie met zijn vrachtwagen 86 mensen verplettert. Het is allemaal cultuurschok, identiteits crisis op het scherp van de snede, en in die bloederige botsingen zit ook nog heus de nodige islam, maar de restanten van de Islamitische Staat die wat propaganda goed kan gebruiken, lijkt de aanslagen met steeds minder kracht op te eisen. De geheime diensten staan machteloos tegen dit soort suicidale gekken. Iedereen kan een mes kopen, een auto huren, een wapen regelen. In de Verenigde Staten is er bijna elke dag wel ergens zo'n massale schietpartij. Bijna elke dag, jaar in jaar uit, is er wel iemand die op deze manier uit het leven stapt en zoveel mogelijk vreemden met zich meesleurt. Met Islam heeft het daar vrijwel nooit iets te maken. Het is kopieer gedrag en aandacht zoeken. Toen Goethe in 1774 zijn bestseller over de suicidale Werther publiceerde, leidde dat tot een golf van copy cats, jonge mannen die vanuit weltschmertz zich van het leven beroofden. Sinds die tijd berichten de media terughoudend over zelfmoordenaars. Maar over zelfmoord terroristen wordt juist heel veel gepubliceerd. En als de publieksmedia besluiten om namen en gezichten van de daders niet meer te tonen, zoals de Franse media deze zomer besloten, dan zet de terrorist zijn testament zelf wel online. Negeren is het beste. Aandacht voor de slachtoffers en de daders zoveel mogelijk doodzwijgen. Het zijn geen helden, zelfs geen martelaren. Martelaren offeren zich op. Deze laffe losers offeren anderen op aan hun waanzinnige egotrip. |
Augustus
2016 - Ik heb laatst weer eens geprobeerd een aflevering Game of
Thrones uit te zitten, maar nee: De draken, de verzonnen koninkrijken
en dynastieën zijn tot daaraantoe, maar ik kan niet tegen die premoderne
eendimensionaliteit. Zelfs al lopen goed en kwaad soms in elkaar over,
toch is alles vergeven van die epische uitvergroting, de als archetype
verkochte clichés en het totale gebrek aan humor en relativering dat
dit soort fantasy waarschijnljk juist zo aantrekkelijk maakt voor de
fans. Ook de Hobbit en In de ban van de ring hebben mij nooit kunnen boeien. Maar ik heb wel een keer een smakelijke hobbit gegeten. Dit is al weer twintig jaar geleden, op het platteland van Ierland. Ik was op doorreis in een afgelegen county, waar elk jaar gedurende één week in october de jacht op hobbits wordt gedoogd. Ik wist hier niets van en bestelde nietsvermoedend het dagmenu in de plaatselijke herberg. Met een wat besmuikte blik zette de waard een dampend bord voor mij neer en daarmaast een glas roetzwart bier. De aardappels waren kruimig, de rapen waren gaar, maar de biefstuk had een oprmerkelijk zilte smaak. "Tournedos van de hobbit, een wat ouder exemplaar", legde de waard uit en haalde zijn schouders op: "Je moet er van houden. Het is onze traditie." Ik had toen nog nooit van hobbits gehoord. Volgens de gastheer waren het een soort kabouters die zich weinig lieten zien. Ik schrok en legde mijn mes neer. Was ik nu een kannibaal? Nee, dat leek me niet. Maar na mijn consumptie van gefrituurde chimpanseeoren, twee jaar eerder in het oerwoud van Liberia bleek ik wel een nieuwe grens gepasseerd. Ik schoof het bord van me af en hoorde bij een tweede glas bier de rest van het verhaal aan. Midden-aarde bleek in de nabijgeleden vallei te liggen. De hobbits veroorzaakten het hele jaar door veel overlast. Ze stalen 's nachts appels uit de boomgaarden, hadden een keer ingebroken bij een supermarkt en poepten het plantsoen onder. Het jachtseizoen was op het randje, zo gaf de waard toe, maar hobbits waren irritante etters. Volgens een eeuwenoud gebruik mochten de dorpelingen één week per jaar hun gram halen. Of ik het aljeblieft niet verder wilde vertellen. Dat heb ik niet gedaan maar de recente opmars van de hobbit in de media laat me geen andere keus. |
Juli 2016 - Bij Europa en euroscepsis moet ik wel eens terugdenken aan het huismerk Euroshopper, waarmee Albert Heijn jarenlang de supermarktoorlog probeerde te winnen. Tegen afbraakprijzen werd de eurotroep aangeboden in witte, uniforme zakken met rode letters. De inhoud van de zakken met een oostblok-achtige uitstraling voldeed ongetwijfeld aan alle strenge Brusselse voorschriften. Maar het smaakte elke keer nergens naar en deed verlangen naar rauwe melk, gekke koeien, blauwe kaas, rokende worsten en al die andere lekkernijen die Brussel verboden heeft. Het meest vervreemdend aan het merk waren nog de Engelse opschriften. Kroepoek heette opeens "Prawn crackers", hagelslag werd aangeboden als "pure chocolate sprinkles" en onze oud hollandse speculaas werd aan de man gebracht als "Dutch spiced cookies." Je kreeg toch een beetje het gevoel dat met Euroshopper onze eigen cultuur in de uitverkoop was gedaan. Ongetwijfeld bevatten de producten de minimaal voorgeschreven hoeveelheid visafval of kaneel-surrogaat, maar Euroshopper gaf geen prettig vertrouwd gevoel. Dan toch liever de normale marketing leugens van ambachtelijke houtovens, met zorg geselecteerde ingrediënten en grootmoeders geheime recepten. Het merk Euroshopper is drie jaar geleden vervangen en met Brexit is volgens sommigen ook de bijl aan de wortels van de Europese unie gelegd. Brussel is zo abstract dat het zich te gemakkelijk laat wegzetten als een karikatuur: Bureaucraten die ons hun spijswetten opleggen, die in Brussel bepalen dat hier een glazenwasser niet meer op een ladder mag staan en dat wij achterin de auto opeens ook een gordel moeten dragen. En nu willen de Britten eruit. Al die ergenis over details en bedilzucht heeft ertoe geleid dat niemand meer pleit voor meer Europa. Als we het al niet eens worden over de inhoud van een zak koekjes, dan gaan we toch helemaal niet ons buitenlandbeleid in Brussel laten harmoniseren? Toch zouden we dat juist wel moeten doen. Europa moet zich juist ver houden van het lokale -wat we eten, hoe we werken, van onze culturele verscheidenheid- en zou zich moeten beperken tot een sterk, gemeenschappelijk buitenlandbeleid. Een vuist naar onze boze buren Poetin en Erdogan. Een immigratiebeleid dat eindelijk eens gewoon goed geregeld is, met asiel- en visumprocedures in de landen van herkomst. Denk aan de Verenigde Staten: Elke staat heeft zijn eigen wetgeving, zijn eigen cultuur en gebruiken. De federale overheid gaat vooral over een paar gemeenschappelijke taken: defensie, buitenland, de grondwet en de munt. Geen eenheidsworst, wel een wereldmacht. |
21
juni 2016 - Deze week overleed de journalist van de vorige eeuw. Ik
kreeg ooit een persoonlijke brief van H.J.A Hofland, die ik al die
jaren bewaard heb en die ik vandaag opzocht in mijn
knipselmappen. In 1994 recenseerde ik twee van zijn romans, die net
waren verschenen: "Het Diepste Punt van Nederland" over de wederopbouw
van Rotterdam en "Man van zijn Eeuw", over de jaren negentig. De
economie zat ook in 1994 in een dipje en ik maakte de
vergelijking met "een troosteloos pretpark dat betere tijden heeft
gekend. "De draaimolen is afgebladderd, de ballentent gesloten en de
politiek kan er maar weinig aan doen." Ik prees Hofland om zijn eloquente maatschappijkritiek die me erg aansprak. Ik was toen 28, net begonnen als journalist, Hofland was 66, net gepensioneerd. In zijn brief bedankte hij me voor de lovende woorden. "Het was werkelijk een opluchting om een kritiek te lezen waaruit bleek dat de schrijver had begrepen wat ik met die verhalen heb bedoeld", schreef hij en ik was natuurlijk onzettend trots op dat compliment. Maar in dezelfde brief wees hij me terecht. Hij was niet, zoals ik had geschreven, een "oud-journalist". Hij was weliswaar met pensioen, maar zou zeker door blijven werken, zo voorspelde hij. En dat is hij blijven doen, letterlijk tot zijn laatste snik. Ik zag hem wel eens lopen in Amsterdam, heb hem ook wel een keer gebeld voor een TV interview. Dat weigerde hij, vriendelijk maar beslist. Hij was bang om op straat of in de tram nog vaker herkend te worden. Maar hij bleef dus wel schrijven. Hij was niet bang om in zijn columns soms de plank mis te slaan, voorzag na de moord op Fortuyn een staatsgreep maar had de Fortuyn-revolte zelf wel goed voorspeld ("De Elite verongelukt" uit 1995!). In alle necrologieen van deze week mis ik aandacht voor zijn zes romans (waaronder vier thrillers) die ik allemaal heb verslonden, en die ik binnenkort eens ga herlezen. Te beginnen met het vlijmscherpe "Man van zijn eeuw", geschreven door de journalist van zijn eeuw! |
Maart
2016 - Met hangen en wurgen heeft Sander Dekker zijn omstreden
mediawet
nu gedeeltelijk door de eerste kamer gekregen. Er was nogal wat rumoer
over. Minder
macht voor de omroepen, meer voor het centrale bestuur van wat al weer
een tijdje NPO heet. Een soort BBC model,
maar dan zonder garantie voor onafhankelijkheid. Het lijkt een
beetje spijkers op laag water zoeken van de eerste kamer. Haagse
censuur? Polder propaganda? Politieke benoemingen? Dat zal toch
allemaal wel loslopen? Waar de eerste kamer zich druk maakt over politieke benoemingen en inmenging, zeg maar het Berlusconi effect, lopen de omroepen vooral te hoop tegen het verbod op amusement. Ze willen eigenlijk juist meer Berlusconi, minder ingewikkelde onderwerpen en lastige vragen en meer bakkende boeren, nog meer paling en bananasplit. De centrale sturing van de NPO ten koste van al die omroepen heeft de afgelopen jaren goed uitgepakt. Nederland 1 (die naamsverandering blijft een vergissing) is de best bekeken zender van het land, met mooie programma's voor een groot publiek. Nederland 2 heeft elke avond goede documentaires op prime time. Jongerenzender 3 mag nog een stuk gedurfder, maar de balans is positief: Meer drama, meer informatie en debat. Actualiteitenrubrieken die niet meer allemaal hetzelfde doen, maar elkaar aanvullen. Reden voor een feestje, dus. Ook de NOS vierde onlangs feest. Het journaal bestaat 60 jaar en bewierookte zichzelf als vlaggeschip van de publieke omroep. Maar dat is de NOS zeker niet. Aan de NOS kun je zien dat politieke invloed op de omroep toch een heikel punt is en kan leiden tot kleurloosheid. De NOS is politiek neutraal en je zou kunnen zeggen dat het journaal zich verschuilt achter neutraliteit. De grootste nieuwsorganisatie van Nederland is gedegen maar ook verlegen, doet als geen andere nieuwsorganisatie aan fact dubbelchecking en weegt zijn woorden, maar is daarmee ook tandeloos en overbodig. Heel wat anders dan de BBC. Wat minder positief geformuleerd: De NOS is een vergaderclub van journalisten met een wat ambtelijke taakopvatting die veel en lang nadenken over hun "grote maatschappelijke verantwoordelijkheid" en ondertussen bijna alleen agenda-nieuws brengen, nauwelijks aan eigen nieuwsgaring doen en daarom weinig voeling met de samenleving hebben. Onderzoeksjournalistiek, zelf op zoek naar nieuws gaan, kost veel tijd en vraagt een andere houding: Kritisch, nieuwsgierig, gedreven in plaats van vermoeid, volgzaam van negen tot vijf als een soort boekhouders de nieuwsstroom verwerken. En als ze bij de NOS dan een keer uit hun onkreukbare kramp schieten, dan gaan ze vaak onderuit, het zoals oud-premier Balkenende op een skateboard. Dan drommen ze bij mensen in de voortuin op zoek naar een dood kind of een ontsnapte oehoe. Regioverslaggevers interviewen in nauwelijks verstaanbare accenten gewone mensen gewoon op straat. Het is Lucky TV - werken bij de NOS. Amateuristisch dieptepunt was de gijzelingsactie door Tarik, vorig jaar. De NOS sloeg keihard terug. De verwarde jongen met zijn neppistool werd voluit, zonder balkje aan het volk getoond. Koudwatervrees, onzekerheid, angstvallige politieke correctheid en stijfheid die zomaar kunnen omslaan in stampvoeten en valse noten. Laat de politiek daar alsjeblieft verre van blijven. |
Februari
2016 - Ooit
genoot ik van De Naam van de Roos en De Slinger van Foucault en nu de
maker van die schitterende puzzels deze maand op 84 jarige leeftijd is
overleden, heb ik ook zijn laatste roman gelezen:
Het vorig jaar verschenen boek "Het Nulnummer" trok in alle In Memoriams mijn
aandacht. De novelle gaat namelijk over journalistiek, over een nieuw
tijdschrift dat wordt opgezet in het Italië van de vroege jaren
negentig, de tijd dat Berlusconi aan
zijn opmars bezig is. Het boek zit vol complottheorieën, zoals we
van Eco gewend zijn, en speelt in 1992, een jaar
waarin ik zelf veel door Italie gereisd heb, schrijvend over de waargebeurde schandalen die Eco in dit boek oprakelt. Het was het jaar van de zogenaamde "Operatie Vuile Handen", de frontale botsing tussen onder- en bovenwereld die begon met een affaire van niets, een corrupte sociaaldemocraat in Milaan, een directeur van een bejaardentehuis die betrapt werd op het aannemen van steekpenningen. Binnen de kortste keren werden steeds meer corrupte politici ontmaskerd en gingen ook maffiosi elkaar verlinken. Maar Cosa Nostra gaf zich niet zomaar gewonnen. Onderzoeksrechters werden opgeblazen. Het was een smerige sneeuwbal van geweld en verraad met als hoogtepunt een met een kus bezegeld pact tussen de eeuwige premier Andreotti en de mafia-baas aller bazen Toto Riina. De "Operatie Vuile Handen" veroorzaakte vooral een politieke aardverschuiving. De christen democraten en de Socialistenen verdwenen van het toneel en maakten plaats voor nieuwe partijen zoals de Lega Nord en Berlusconi's Forza Italia. Ik betwijfel of de mafia veel terrein heeft moeten prijsgeven, maar de politiek heeft in die tijd een gedaantewisseling ondergaan waar we in Nederland nu al vijftien jaar over doen. Terwijl die periode Italie nog geen vijfentwintig jaar geleden onherkenbaar heeft veranderd, constateert het boekje van Eco dat alles inmiddels al lang weer vergeten is. In de kleine roman wil een louche journalist van allerlei verbanden onthullen, maar uiteindelijk blijkt niemand echt geinteresseerd. In Italië hebben ze er een woord voor: Dietrologia, de kunst om overal iets achter te zoeken, de theorie van het complot. Zelf herinner ik me uit dat jaar een interview met Agostino Cordova in het stadje Palmi, diep in het zuiden van Italië. Daar zat de onderzoeksrechter in het afbladderende Paleis van Justitie een sigaar te roken achter een bureau vol vergeelde paperassen . Cordova onderzocht een nieuwe samenzwering in de toch al intens verstrengelde Italiaanse slangenkuil. Volgens hem speelde de vrijmetselarij weer een sleutelrol, net als in de jaren tachtig ten tijde van de rode brigades, contraterreur en bloedige aanslagen. Ik knikte, stelde in mijn beste Italiaans een paar vragen, ging naar huis en schreef er een spannend stuk over in Trouw. Daarna werd het stil. Ik hoorde nooit meer iets van de man. Nu, zoveel jaar later is er google en blijkt de inmiddels 80 jarige magistraat een facebook pagina te hebben. Zijn onderzoek heeft nooit tot veroordelingen geleid. Wel werd hij de meest gehate en gevreesde rechter van Italië. Van de president ontving hij op een dag een intimiderend pakket, zo klaagde hij later voor het Europese hof: In de doos bleken een stokpaard en een driewieler te zitten. Zo liet het staatshoofd aan de aanklager weten dat hij hem maar een kinderachtige drammer vond. |
Januari
2016 - Lang hoopte ik dat David Bowie zou eindigen als crooner. Dat hij
zijn mooiste liedjes zou gaan zingen, gehuld in
een fout glitterpak voor een
solide bigband. Zijn ontelbare stemmige ballads zoals Life on
Mars, Lady Grinning Soul en Rock´n´Roll Suicide, maar ook een nummer
als Heroes teruggebracht tot de smartlap die het eigenlijk is, de riffs
uit Rebel Rebel en Cracked Actor vertolkt door stuiterend koper. Als
een superieure Las Vegas act had de gewezen rockster zijn in het slop
geraakte carriere op een
waardige manier kunnen afsluiten, als een soort nieuwe Sinatra of Elvis. In de jaren zeventig en tachtig had Bowie zichzelf een paar keer indrukwekkend opnieuw uitgevonden. De singer songwriter was glamrocker geworden, had daarna de soul en funk omarmd, was in Berlijn gaan experimenteren met new wave en krautrock en had tenslotte zijn grootste hits gescoord met disco en pop. Na het megasucces van Let´s dance en Tonight was de kameleon definitief zichzelf kwijt geraakt, alsof de man daadwerkelijk zijn zieltje had verkocht aan de discoduivel. Alles wat Bowie nadien probeerde, mislukte en werd door de critici afgebrand. Altijd had hij de toon gezet, maar nu leek hij wel zo´n zielige fashion victim geworden, die hij in een van zijn oude hits op de hak had genomen: Een veertiger en daarna vijftiger die koste wat kost hip en happening wilde blijven, maar elke keer de plank missloeg. Bowie ging dance maken en jungle, ging dan weer obligaat en postmodern zichzelf citeren, werd zelfs zanger in een suffe gitaarband of ging maar weer eens experimenteren met electronica. Ik bleef hem als trouw fan volgen en op bijna elke plaat stonden wel weer een paar mooie nummers, maar trendsetter of avant garde was hij al lang niet meer. Uiteindelijk werd het stil rond Bowie na een hartaanval in 2004. Was hij met pensioen? Was hij ziek? Hij liet zijn fans tien jaar in onzekerheid. En toen was hij ineens terug, in 2013, met de ´grootste come back aller tijden´. Toen het stof van de stunt weer was neergedaald bleek de nieuwe plaat bij nader inzien eigenlijk niet beter of slechter dan al die andere platen die Bowie in de jaren negentig had laten verschijnen. Best aardig en poppy, maar niet memorabel. Maar twee jaar later, in de loop van 2015. verschenen er nieuwe nummers met een ander geluid, en toen was daar begin januari opeens dat hele album, Black Star, dat twee dagen werd bejubeld en toen opeens zijn zwanenzang bleek te zijn geweest. En deze plaat is wel een blijvertje. Wat een prachtig afscheid, wat een geslaagde mengeling van rock en jazz. Blackstar is zonder enige twijfel Bowies beste plaat sinds Scary Monsters uit 1980. Het laat een man horen die eindelijk weer eens als niemand anders klinkt, die muziek maakt die nergens op lijkt en daarom vernieuwend is. De plaat ademt spontaniteit, klinkt fris, direct, bijna live en er is veel ruimte voor lyrische solo´s en een heerlijke jazzy ritme sectie. In de teksten zinspeelt Bowie voortdurend op de dood, maar toch is Blackstar geen sombere plaat. Steeds weer refereert Bowie aan een leven na de dood, zoals van de astronaut wiens schedel in de clip Black Star wordt aanbeden, of zoals het voor zijn musical geschreven Lazarus, de bijbelfiguur die herrees uit de dood. Bijna elk nummer geeft stof voor de onvermijdelijk op internet al circulerende theorie dat Bowies dood een hoax is zoals zinnen als `I´m dying to (...) fool them all again` en `I know something´s very wrong, the pulse returns´. Ongetwijfeld zijn er al mensen die hem op een bankje in Central park hebben zien zitten, samen met Elvis. En zo heeft de levende legende ook van zijn dood een bron voor mythevorming gemaakt. Bowie heeft de wereld zeker beet genomen, voor een laatste keer op het verkeerde been gezet, maar vooral verrast met een plaat die leeft en bruist, En eigenlijk maakt hij mijn wens waar, om als crooner voor een fantastische jazzband tijdloze en onthechte muziek te maken, een muzikale wederopstanding waar we nog lang van kunnen genieten. |
December 2015 -
Het jaar begon en eindigde met een aanslag in Parijs. De tweede, op 13
november, leek al op routine. Een gruwelijke routine,
maar toch routine. De marathon uitzendingen en herdenkingen op tv, de
pagina's in kranten.
De waxine
lichtjes, de knuffels, de holle woorden van de leiders. Opblaastaal en lege rituelen. Het was allemaal deja vu. |
November 2015 - Wat is het geheim achter het succes
van Joris Luyendijk, die vorige week andermaal de NS publieksprijs kreeg? Ik
overwon mijn scepsis en besloot "Dit kan niet waar zijn" zelf te lezen.
En voelde me naderhand bekocht. Het bleek inderdaad niet waar. Het boekje biedt geen nieuwe inzichten.
Het is niet mooi of meeslepend geschreven. Het is een alledaags verslag
van kennelijk vrij saaie gesprekken met willekeurige bankmedewerkers
uit de City. Anonieme bronnen die zichzelf voor een interview hadden
opgegeven. De belangrijkste conclusie is dat ook bankiers net mensen
zijn. En dat een crisis weer kan gebeuren, maar ook dat wisten we al. Er zijn veel boeken en documentaires over de bankencrisis die spannender zijn, die meer onthullen en verhelderen. Daarbij vergeleken lijkt de bekroonde bestseller van Luyendijk een gehypt niemendalletje, met al dat opgeklopte gezeur over de bancaire omertá. Luyendijk gaat wel heel ver mee in de koudwatervrees van de angsthazen die bij hem komen biechten. Niemand klapt in het boek uit de school, dus er is eigenlijk ook geen journalistieke rechtvaardiging voor de anonimiteit van de bronnen. En als er wel nieuwswaardige feiten in hadden gestaan, dan was er over die anonieme bronnen veel meer discussie gekomen. Maar nu blijft het bij een tamelijk fletse zedenschets van de Londense kantoortuinen. Of beoordeel ik het boekje nu met de maatstaven van de gangbare journalistiek, die Luyendijk in zijn vorige bestseller "Het zijn net mensen" bekritiseerde? Is het juist de verdienste van Luyendijk dat hij de honger naar sensatie en hapklare brokken negeert, ons niet manipuleert met stijl en beeldende taal, ons niet intimideert met vertoon van feitenkennis, ons niet aan het lachen of aan het huilen probeert te maken, maar laconiek en luchtig verslag doet van het zoveelste kopje koffie met de zoveelste deepthroat met een aardappel erin. Hij doet zich niet groter voor dan hij is, hangt niet de deskundige uit met makkelijke generalisaties en overhaaste conclusies. Hij heeft gewoon met tweehonderd mensen gesproken, en van zijn veldonderzoek doet hij verslag. Luyendijk past zijn eigen methode toe en het grote publiek waardeert dat. Zijn timing is perfect. Dit jaar is precies het moment om een aantal open deuren over het bankwezen in te trappen. Kennelijk is er een behoefte aan dit soort journalistieke duiding; transparant, toegankeljk, degelijk en betrouwbaar. Maar van mij mag het wel wat spannender en met wat meer verhaal en context. |
Oktober
2015 - Ik heb altijd al een haat liefde verhouding gehad met het medium
waar
ik het
meest voor werk: De televisie. Het begon alemaal toen ik een jaar
of vijf was, met een hartstochtelijke verliefdheid. Ik was niet weg te
slaan voor die wonderlijke kijkdoos. Kindertelevisie was er alleen
nog maar op de woensdagmiddag en elke dag even voor bedtijd. De
fabeltjeskrant, Barbapapa,Tita
Tovenaar,de Bereboot. Ik vond het allemaal prachtig. Tijdens de puberjaren bekoelde de verhouding. Het blauwe oog in het centrum van de huiskamer begon me te ergeren. Het schotelde ons avond na avond dezelfde prak voor. Amusement voor het hele gezin. Het tijdperk Ted de Braak. "Er is geen bal op de TV". zong ik mee met Doemaar. Bijna dagelijks werden er familieruzies uitgevochten over het karige rantsoen op de twee zenders. Voetbal of nieuws? Kwis of Toppop? Dallas of Zeg ´ns A? Levensgrote kwesties, temeer daar alles maar één keer werd uitgezonden. Wie een aflevering miste, was reddeloos verloren. En net toen wij thuis over al die dillemma's een broos bestand hadden gesloten, werd de afstandsbediening uitgevonden. Met dit nieuwe wapen in de hand laaide de strijd nog feller op. Toen ik op kamers ging, nam ik dan ook geen verrekijk mee. Ik ging liever naar de bioscoop. Ik heb zeven jaar nauwelijks televisie gekeken en heb het geen moment gemist. Toch kwam ik er na mijn studie voor te werken. Er waren inmiddels commerciële zenders bijgekomen. De TV ontwikkelde zich van gaarkeuken tot fastfood restaurant. Maar het bleef daarmee toch een kwestie van weinig keus en steeds meer van hetzelfde. Ik sloot een verstandshuwelijk met Hilversum. Ik werkte er met plezier, maar keek er weinig naar en dan nog bij gebrek aan beter. Gelukkig is er sinds die tijd veel veranderd. De oude beeldbuis is een Smart TV geworden, met steeds meer content die je kunt bekijken wanneer je wilt. Het scherm is van de huiskamer verplaatst naar de jaszak, en televisiekijken doe je tegenwoordig vaak alleen, net als lezen. En je kijkt wat je echt wilt zien, niet wat er toevallig langskomt. Er is veel meer keuze en kwaliteit dan vroeger: Drama, documentaires, talkshows, reality, het aanbod is overweldigend en gevarieerd. Zenders moeten harder knokken voor de kijker en dus concurreren ze ook op kwaliteit. En terwijl de TV steeds meer opgeslokt wordt door internet, beleeft het oude medium zo een prachtige levensavond. Hoewel het omslagpunt hier en daar al wel zichtbaar is. Ik vind dat ik die afbladdering ook nog mee moet maken. Televisie als een vervallen pretpark, als een noodlijdend circus waar de laatste Bekende Nederlanders hun kunstjes staan te vertonen voor het hoogbejaard publiek. Ik zal er dan ook bij zitten en blijven kijken tot het bittere eind. Het zal me weemoedig stemmen, omdat het waarschijnlijk weer net zo vertrouwd zal smaken en ruiken als de lauwe prak waarmee ik ben opgegroeid. |
September 2015 - Daar was ie weer, in KRO Reporter,
Volkert van der Graaf, beter bekend als Volkert van der Gé, vijftien jaar ouder, maar nog altijd dezelfde irritante
veganistische betweter. Ik zag hem voor het eerst de dag nadat hij Fortuyn had vermoord,
enkele meters van mijn toenmalige werkplek. Hij was er bijna ook nog
mee weg gekomen. Doodgemoedereerd en ongezien was het stuk Asperger
van de plaats delict weggewandeld richting zijn autootje. Als
Hans Smolders er niet was geweest hadden we misschien wel nooit geweten
wie Fortuyn had omgelegd. De volgende dag had ik de twijfelachtige eer om Volkert aan het volk voor te mogen stellen. Dat kon met een bewerking van een portret dat een Eenvandaag-collega eerder over zijn milieuwerk had gemaakt en dat nu ook weer werd herhaald in Reporter. Daarna kwamen de rechtzaak, de obligate commissierapporten over de moord, een mooie biografie van Johan Faber en toen werd het stil. Maar vorig jaar kwam Volkert na veel gedoe vrij en nu kon hij op een terrasje triomfantelijk vertellen over zijn luizeleven in Apeldoorn. Voorheen was Volkert milieuactivist met behoud van uitkering, nu doet hij met behoud van uitkering lekker helemaal niets meer. En misschien is dat ook maar het beste. Ik vertrouw hem niet met een papierprikker. De ophef ontstond over de Volkert-foto's die kort na zijn vrijlating in de Telegraaf waren verschenen. Volgens Reporter een overtreding van het mediaverbod en daarom het meest relevante nieuwsfeit uit de met verborgen camera vastgelegde ontboezemingen. De advocaat van Volkert reageerde met een kort geding om de uitzending tegen te houden, toenmalig staatssecretaris Teeven zei van niets te weten. Het verhaal leek dus rond, met als mogelijk gevolg dat Volkert alsnog de rest van zijn straf zou moeten gaan uitzitten. Maar al snel bleek eerst de advocaat, toen de reclassering en tenslotte ook de top van het Openbaar Ministerie van te voren op de hoogte te zijn geweest van de fotoshoot. Het was zelfs een idee van justitie geweest om zo de mediadruk van de ketel te halen. Niks schending van het mediaverbod. Het was eerder andersom. Veel commotie, politici in het nauw, maar in feite was het een zeperd voor de KRO. Had Reporter dit niet beter van tevoren kunnen uitzoeken? Waarschijnlijk wilden ze hun nieuwspuntje niet doodchecken. Ze hadden het nodig om de inzet van de verborgen camera mee te rechtvaardigen. Of wist Reporter van te voren dondersgoed hoe het zat en zette de rubriek een ingenieuze val voor de brekebenen van Veiligheid en Justitie? Zoals eerder Nieuwsuur al deed? Is hier misschien sprake van een nieuwe trend in de onderzoeksjournalistiek? Er zijn in Nederland tien voorlichters voor elke journalist. Hun dagelijkse werk is de media tegenwerken en bestoken met propaganda prietpraat. De door hen bekokstoofde fotomomentjes, opzetjes en one liners halen maar zelden het nieuws. Maar ze slagen er wel vaak in het echte nieuws tegen te werken. Hoeveel uur zal er de afgelopen weken zijn vergaderd op het departement? Koortsachtige sessies waarbij koppen rollen en iedereen elkaar de eh... gouden piet toespeelt. Zo werd een klein nieuwtje tot een flinke rel, net als eerder dit jaar de bonnetjes affaire over de Teeven deal. Deze keer heeft de minister het wel overleefd, maar het was weer spannend en ontluisterend. Als Reporter de ware toedracht van tevoren wist of vermoedde, dan zou je het kunnen zien als de wraak van de journalistiek op de voorlichting. Laat ze zich maar weer eens goed verslikken in hun leugens! Nieuws als booby trap. Nieuws als bermbom. Nog even verder denkend zou ook de hele Reporter uitzending doorgestoken kaart kunnen zijn, een vooropgezette strategie om Volkert zo eindelijk eens zijn verhaal te laten vertellen zonder het media verbod te schenden. Volkert weet gewoon dat hij wordt gefilmd vanaf het andere tafeltje. Het kort geding was om de schijn op te houden. Ik geef toe, dit is niet erg waarschijnlijk. Anders dan voorlichters mogen journalisten namelijk niet liegen. Ondertussen had Justitie al die tijd wel gewoon gelijk. Het was een goed idee om Volkert te laten fotograferen door de Telegraaf. Mede daardoor kan deze vervelende man gewoon vrij rond lopen in Apeldoorn. Niet opgejaagd door paparazzi en daardoor ook veiliger voor wraakzuchtige malloten. Eigenlijk zijn we nog best een beschaafd landje. Volkert leeft nog lang en gelukkig en hoeft dus ook niet terug naar de gevangenis. We kunnen hem nu maar het beste weer snel vergeten. Goed bedacht dus van justitie, maar rampzalig slecht gecommuniceerd. PS 12 okt: Vandaag werd bekend dat het hoofd voorlichting van het ministerie V en J vertrekt. |
29 augustus 2015 - Ooit gold het als aanbeveling als
je "van onbesproken gedrag" was. Tegenwoordig kun je in het belang van
je carriere maar beter stevig over de tong gaan. Neem
Bram Moszkowicz. De spraakmaker gaat nu toch
35.000 euro terugbetalen aan hell's angel Donald Groen, meldt de
Volkskrant vandaag. De geplaagde oud-pleiter ontkende tot nu toe in
alle
toonaarden dat hij geld van afperser Groen had geleend. Maar
hij betaalt nu toch. Heeft Moszkowicz weer eens
gelogen of wordt de prille politicus nu zelf ook met succes afgeperst
door zijn oud client? Welke optie zou eigenlijk erger zijn? En bij
optie 2, waarmee wordt Moszkowics dan wel niet gechanteerd?
Allemaal lastige vragen voor een lijsttrekker. Ik volg de aanstormende showpoliticus al meer dan twintig jaar. Midden jaren negentig zag ik hem door zijn vader op het schild worden gehezen tijdens het grote Hakkelaar-proces, daarna was hij kind aan huis op de redactie van Peter R. de Vries toen ik daar werkte, en de afgelopen jaren zag ik hem vooral op tv. Maar ook, eerlijk is eerlijk, bij een onbekende mensenhandelzaak die de tv nooit heeft gehaald. Het is een meeslepende familie saga van Auschwitz naar jetset, en via de goot is hij inmiddels dus aan een nieuw hoofdstuk begonnen. Het geschorste 'mafiamaatje' loopt zich warm in de Haagse wandelgangen. Daar zal hij nog meer opvallen dan tussen de excentrieke toga's. Moszkowicz is van een beproefd type, dat de Nederlandse huiskamers al jaren weet te vermaken. Het typetje van de blaaskaak, ooit ontsnapt uit romans van Charles Dickens. duikt steeds weer op in een nieuwe gedaante. Archaische mooipraters van ouderwetse snit, causeurs die zichzelf graag horen oreren, liefst met een sigaar in het hoofd, horlogeketting op de vaak omvangrijke pens. Denk aan het bloemrijke geouwehoer van Wiegel en Van Agt, maar ook Bomans en Gerard Reve met hun ironische volzinnen. Het oertype in Nederland is wellicht Ollie B. Bommel, ook weer fraai vertolkt door kasteelheer en minister Ard van der Steur. Moszkowicz is een blaaskaak pur sang met zijn maatpakken en overdreven dictie. Zelfspot en parodie zit in het type ingebakken, ook als de vertolker dat zelf niet echt door heeft. Echte eloquentie is niet vereist. De blaaskaak hoeft alleen welsprekendheid voor te wenden. Zelfs Ivo Opstelten kon met zijn bronzen gestamel decennia lang voor een geloofwaardige blaaskaak doorgaan. Het gaat om de aanzet, de pose. "Ik hoor het u zeggen..." Ik heb Moszkowicz nooit iets scherps of geestigs horen zeggen. Hij is clownesk en hoeft dus niet meer grappig uit de hoek te komen. Er is alleen een probleem: Het type blaaskaak verdraagt geen tegenspraak. Het hooggeëerd publiek moet het spel meespelen, net als bij de keizer zonder kleren. Moszkowicz gedeit bij tv klapvee dat lekker wil lachen, maar het politieke debat in de kamer is andere koek. Wilders, ook geen groot debater, houdt zich daar maar net staande met zijn verzuurde mantra's. Maar van Moszkowicz verwachten we meer. De Grote Redenaar moet het juridisch rookgordijn nu verruilen voor een politiek luchtkasteel, de ontkenning voor het vergezicht. Kon hij als advocaat af met halve waarheden, als politicus moet hij het hele verhaal verkopen. In een heel ander tempo dan in de rechtzaal. Het is de vraag of de man, die de afgelopen jaren de ene na de andere inschattingsfout maakte, erin slaagt zichzelf opnieuw uit te vinden. Mocht het niet lukken, dan wordt de come back een afgang. |
28 juli 2015 (Dit
opiniestuk werd eerder gepubliceerd in NRC Handelsblad) - Verbijstering
over celstraf voor een schietende agent.
Dienders met pruiken op voor de rechtbank. Haagse wijkagent durft de
straat
niet meer op. Politie voorlichters maken deze week overuren om het
beeld na de
dood van Mitch Henriquez weer te doen kantelen. De agent speelt graag
de slachtofferrol
en wordt daarin aangemoedigd door de politiek. Het VPT
beleid maakt geen onderscheid tussen fysiek en verbaal geweld: “Fysiek geweld wordt natuurlijk niet geaccepteerd,
evenmin als bedreiging, mishandeling of belediging. Verdachten worden gelijk
aangehouden”, zo staat het op de website
van de politie. |
Juni
2015 - Regeringen wisselen elkaar in Nederland steeds sneller af, maar premiers
blijven een stabiele factor. Mark Rutte zetelt al weer
vijf jaar in het torentje, en hij lijkt nog lang niet uitgeregeerd.
Daarvoor hadden we Balkenende, Kok en Lubbers. Elke tien jaar één. In
de tijd van de verzuiling, tot de jaren zestig en zeventig wisselden premiers elkaar veel sneller af. De zwevende kiezer hecht zich meer aan personen dan aan partijen. Maar wat zien we eigenlijk in deze personen? Het is ontstellend hoe weinig onze leiders te melden hebben, Ze praten voortdurend, dat is hun beroep, maar zeggen eigenlijk niets. Dat hebben ze gemeen met boeven: Alles wat ze zeggen, kan tegen ze gebruikt worden. Lubbers was een woordkunstenaar, die in lange, meanderende zinnen minuten lang om een antwoord heen kon draaien. Hij deed dat zo behendig, dat het een plezier was om naar te luisteren. Maar van elf jaar Lubbers zijn weinig one liners blijven hangen. "Nederland is ziek", zei hij op het laatst. Dat was kernachtig. Daarmee had hij zijn zegje gedaan en liet het over aan zijn opvolger Kok om de WAO, vangnet voor al die zieken, te saneren. In éen moeite door schudde de sociaal democraat ook maar zijn andere "ideologische veren" af. Die kromme metafoor werd zijn gevleugelde uitspraak, de enige die beklijfde uit het zuinige mondje dat ons door de paarse jaren negentig heen praatte. Daarna kwam Balkendende, die met zijn normen en waarden de Fortuyn-revolte pareerde. Onvermoeibaar bereed hij zijn stokpaardje over slecht gearticuleerde, kreupele zinnen die over elkaar heen buitelden zoals de moraalridder zelf over skateboards struikelde. "Fatsoen moet je doen", was zijn meest memorabele verwoording. Rutte is de eerste premier sinds mensenheugenis die echt welsprekend is. Was Lubbers zalvend, Kok zuur, en Balkendende droog, Rutte is een verademing voor journalisten. Hij beantwoordt vragen en als hij dat niet kan, zegt hij dat gewoon. Hij is grappig en adrem, direct en goed ingevoerd. Toch blijft ook van zijn woorden niet veel hangen. We moesten allemaal een auto kopen om de crisis te verhelpen. Onhandig, riepen de commentatoren. Rutte zou te veel lachen of ons juist de put in praten. Hij had eerst geen visie, Visie vond hij vies en gevaarlijk, meer voor collega's als Hitler en Stalin. Maar dit voorjaar hield hij opeens toch een preek over de "dikke ik". De man is populair, maar blijft ook mysterieus. Wat gaat er schuil achter de brede lach en vlotte babbel? Persoonlijk ben ik best bereid te geloven in dat beeld van de eeuwig studentikoze links liberaal met het hart op de goede plaats, die alleen zo nu en dan met wat harde taal extreem rechts moet afstoppen. Politiek heeft hij het nodige bereikt dankzij een knap spel met wisselende meerderheden. Een echte visie ontbreekt inderdaad, maar die hadden zijn voorgangers ook niet. Rutte staat eigenlijk in een lange traditie van atypische liberale leiders. Hij combineert de charme van de goedlachse Dijkstal en Zalm met het intellectuele overwicht van Bolkesteijn en Voorhoeve. Geen van deze leiders was representatief voor de achterban van "hardwerkende Nederlanders", die het afgelopen jaar steeds maar weer op een vervelende manier in het nieuws kwam. Bonnetjes die zoek waren, dure flessen wijn, foute aannemers, fraude en corruptie. Is de VVD een sjoemelend old boys netwerk van dikke ikken dat steeds maar het enige fatsoenlijke lid naar voren schuift als leider? Net zoals motor clubs dat doen? Is Rutte de roverhoofdman die zelf niet declareert? In dat geval zou zijn eeuwige lach er vooral éen van verlegenheid kunnen zijn. Hij kan er ook niets aan doen wat zijn partijleden achter zijn rug allemaal nu weer uitvreten. Mei 2015 - En dan ligt er opeens een lijk op je stoep.... Het is kwart over twaalf 's nachts. Je bent net terug komen lopen vanaf het Museumplein, waar je een licht sculptuur hebt bewonderd. Je smeert een boterham in de keuken en hoort zeven, acht knallen vanaf het kruispunt, vijftig meter verderop. Het klinkt als hard vuurwerk, maar je twijfelt. Je luistert nog eens goed, maar hoort niets meer. Geen geschreeuw, geen scheurende autobanden of sirenes. Loos alarm. Je eet je boterham op en ziet dan knipperlichten door het matglas van de voordeur. Je opent de deur: De straat is in tien minuten veranderd in een crime scene. Vier politiewagens en een ambulance. De calamiteitencontainer komt aanrijden. Een helicopter cirkelt over de buurt. Overal agenten die de straat afzetten en met zaklantaarns zoeken naar patronen. Iemand van de Village Lounge staat te praten met een agent. "Mijn klanten zijn helemaal in shock over wat ze gezien hebben", zegt hij: "Wanneer halen jullie het lichaam weg?" De lounge staat slecht bekend in de straat. Je kunt er tapas en waterpijpen consumeren staat er op de geblindeerde ramen, maar de meeste klanten lijken voor andere zaken te komen. Elke avond staat de stoep vol met dure scooters. De politie hing vorige week zonder toelichting een camera aan de overkant, maar dat heeft niet geholpen. Wel hebben we nu beelden van de vluchtende verdachten. De volgende ochtend zijn de agenten nog steeds bezig met onderzoek. De schutters kwamen waarschijnlijk naar de lounge om met iemand anders af te rekenen. Maar die was al weg. Toen ze met hun wapens onverichterzake naar buiten liepen, stond het slachtoffer daar in een auto te wachten voor het stoplicht. Deze toevallige passant is toevallig ook een bekende van de politie. Een raar verhaal, vindt de politie zelf ook. De verdachten zijn op een scooter gevlucht in de richting van De Hallen. De Hallen zijn een baken in de buurt, die officieel zelfs wordt omgedoopt tot "Hallenkwartier". Het hipster uitgaanscentrum serveert ook tapas, maar trekt natuurlijk een heel ander publiek. Ook jong en ambitieus, maar in een andere loopbaan. Vorige maand werden de daders van een vorige wild west afrekening in de Staatsliedenbuurt veroordeeld tot levenslang. Ook dit lijkt een typische afrekening van de "Mocro Mafia": roekeloos en rommelig. Vorig jaar viel er een dode bij een steekpartij bij een juwelier iets verder in de straat. Die zaak is nooit meer open gegaan. Ook de Village lounge zal nu wel sluiten en de buurt wordt weer rustig, zo hoopt iedereen. Ik voel me niet onveiliger dan gisteren. Ik vind het wel jammer dat ik niets kan doen met mijn journalistieke opwinding. Ik werk een dag achter afzet linten en zwarte schermen. Ik wordt gebeld door RTL maar heb niets gezien. Het nieuws ligt op straat onder een wit tentje, maar ik kan er vandaag helemaal niets mee, behalve het hier opschrijven. |
April 2015 - Deze koningsdag maar eens de andere kant
uitgelopen, weg van het overvolle, oranje gekleurde centrum, maar juist richting
Amsterdam west. Ook op het anders zo desolate Plein 40-45,
ver buiten de ring, is het volop vrijmarkt. Hoofddoeken en bontkraagjes
zitten er tussen hun afdankertjes, net zoals in de rest van Nederland.
Potten en pannen, speelgoed, hier en daar wat oranje. Prima geintegreerd dus, zou je zeggen. Misschien is er ook een andere verklaring voor het omarmen van deze 'Hollandse' traditie: Want in Marokko en Turkije is het eigenlijk elke dag vrijmarkt. Iedereen verkoopt er wat hij kwijt wil. De smalle steegjes van de bazaars en soukhs zijn bezaaid met koopwaar. Een vrijmarkt is een voorbeeld van informele, 'grijze' economie. Bij ons beperkt tot die ene dag per jaar, in veel ontwikkelingslanden een wezenlijke bron van inkomen. Het is het type bedrijvigheid dat europese politici graag verdacht maken als zwartwerk, mensenhandel en moderne slavernij. Toch zou onze luchtbellen economie nog kwestbaarder zijn zonder een stevige, deels grijze basis. Landbouw, horeca, de bouw: hele sectoren kunnen niet zonder illegale arbeidsmigranten. Meer dan de helft van de migranten die met gammele bootjes Europa proberen te enteren, komen hier om te werken. Ze investeren duizenden euro's familiekapitaal om hier misschien een paar tientjes per dag te kunnen verdienen. Dat is triest. Maar het is nog veel triester dat ze zelfs dat niet wordt gegund door de politiek. Afgelopen week werden -na de zoveelste bootramp- de muren van het fort Europa nog wat verder opgehoogd, om nog meer vluchtelingen tegen te houden. Tegelijkertijd werd afgesproken meer schepen te laten patrouilleren om de mensen uit het water te vissen. Zo schizofreen is het Europese asiel beleid. Het resultaat is een mens onterende zieligheidsindustrie die jaarlijks duizenden slachtoffers maakt. Zou het niet veel beter zijn om te erkennen dat er een vraag is naar goedkope arbeidskrachten? Schoonmakers, tomatenplukkers en software programmeurs. Zet een normaal immigratiesysteem op voor deze mensen, met normale visa procedures bij europese ambassades over de hele wereld. Met quota en loterijen naar Amerikaans voorbeeld. Zodat de migrant die een visum heeft weten te bemachtigen, gewoon met het vliegtuig of de auto naar Europa kan komen. Voor eigen rekening en risico. Er is niets mis met gelukszoekers. En als we ze de ruimte geven, leveren ze zelfs een bijdrage aan onze welvaart. |
Maart 2015 - Drie jaar geleden ging er een gerucht
door de somalische gemeenschap in Nederland. Een Somalische Nederlander
zou zijn gesneuveld als strijder van Al Shabaab, de somalische Taliban.
Ik hoorde het verhaal tijdens de research voor Nomaden en Piraten, een
docu-serie over Somaliers in Nederland. Een van de afleveringen moest
gaan over radicalisering, en dus probeerde ik bewijzen te vinden voor
het gerucht. De man bleek Ahmed Abdisalaan te heten en hij woonde jaren lang in Amsterdam. Vrienden van vroeger beschreven hem als een vrolijke gangmaker, actief binnen de gemeenschap, erg gelovig maar ook open naar andersdenkenden. Hij zocht altijd de discussie over religieuze zaken. Zoals veel nederlandse Somaliers verhuisde Ahmed met zijn gezin naar Engeland, dat toleranter heet te zijn ten opzichte van moslims. Nog weer later keerde hij terug naar Somalie, en nog een paar jaar later was er opeens dus dat gerucht. Een van zijn oude vrienden zocht op mijn verzoek contact met de nabestaanden in Engeland. En die bevestigden het verhaal. Ahmed was dodelijk geraakt bij een veldslag tussen Al Shabaab en de regeringstroepen. Zijn rol was onduidelijk, maar het lag voor de hand dat hij had mee gevochten aan de kant van Al Shabaab. Zijn familie vroeg ons toen ook om het verhaal niet naar buiten te brengen. Het gezin van Ahmed zat nog in door Al Shabaab gecontroleerd gebied. De familie probeerde zijn vrouw en kinderen weer naar Engeland te halen, en publiciteit zou gevaarlijk voor hen kunnen zijn. We besloten het verhaal inderdaad niet mee te nemen in de documentaire serie, vooral omdat er te weinig informatie beschikbaar was. Ahmed bleef een schimmig figuur. Niemand kon of wilde vertellen hoe en waarom hij uiteindelijk bij Al Shabaab was geeindigd. En nu, bijna drie jaar later, blaast een vrouw zich op in hotel Central in Mogadishu. Het nieuws ging 20 februari jl de wereld over, en binnen een dag was ook al duidelijk dat de vrouw, Lula Ahmed Dahir, een Nederlands paspoort had. Somalische media en bloggers melden dat ze zou zijn opgegroeid in Amersfoort en al zes jaar in hotel Central zou werken als receptioniste. Het hotel was populair als ontmoetingsplek voor politici en onder de tientallen doden zijn twee parlementsleden en een loco-burgemeester. Nu blijkt Lula de weduwe van Ahmed te zijn, de vrouw die haar familie drie jaar geleden nog hoopte te kunnen redden. Dankzij het kalifaat zijn dit soort verhalen inmiddels helaas een stuk gewoner geworden. Lula is niet de eerste Nederlandse zelfmoord terrorist. En ook dit verhaal is incompleet en onbevredigend. We zullen waarschijnlijk nooit te weten komen wat Ahmed en Lula dreef tot oorlog en massamoord. Had het uitgemaakt als we de spaarzame details drie jaar geleden wel gepubliceerd hadden? Ik denk het niet, maar mijn bron, de vroegere vriend van Ahmed en Lula, ligt er wakker van. |
1
Februari 2015 - Vandaag werd de laatste aflevering van Zwart
wit uitgezonden. De serie uit december 2013 is nu herhaald
en aangevuld met anderhalve nieuwe aflevering. Helaas werd de meest beladen aflevering niet herhaald: die over PVV-ideoloog en serie verkrachter Zoka van A.. Bij de eerste uitzending dreigde de islam-criticus/kinderporno producent met rechtszaken. Een scene moest onder druk onherkenbaar gemaakt worden. Bij de herhaling van de reeks wilde NPO "die arme man niet nog eens lastig vallen". Gelukkig staat de gewraakte aflevering nog wel online. Er kwam een nieuwe aflevering voor in de plaats, over de aanslag op Aad Kosto uit 1991. Het huis van de toenmalige staatssecretaris werd opgeblazen door Rara, maar de daders werden nooit gepakt. Ik begon met de research, na een interessante tip van Kosto zelf. Hij vertelde dat er in de dagen voor de aanslag verdachte "verkenners" bij zijn huis in het dorp Grootschermer waren geidentificeerd. Dat had hij destijds van een politiechef vernomen. Het leek me interessant om uit te zoeken, omdat Rara tot nu toe een mysterie is gebleven. Justitie was bereid om na zoveel jaar inzage in het dossier te geven, en ik besloot daarom geen WOB verzoek te doen. Je hebt -in theorie althans- meer aan vrijwillige medewerking dan aan afgedwongen openheid. Maar helaas duurde het op deze manier allemaal wel veel langer en bleek pas na een half jaar dat het hele politie dossier was vernietigd. Nogal wat mensen, zeker ook uit het voormalig krakersmilieu, vermoeden een doofpot, maar dat lijkt me een overschatting. De informatiehuishouding over lopende zaken is bij justitie al belabberd, dus de archieven zullen wel helemaal een puinhoop zijn. Overheids-archieven worden nogal eens verwerkt door mensen van de sociale werkplaats. Die zullen conform de regels ook dit grootste politieonderzoek ooit routineus door de papierversnipperaar hebben gehaald. Justitie heeft deze aanslag op haar eigen apparaat nooit weten op te lossen. Maar nog pijnlijker is dat je gedachtenloos een belangrijk stuk van je eigen geschiedenis hebt uitgewist. Institutionele alzheimer. Gelukkig waren er nog politiemensen en een oud BVD-medewerker bereid om over het onderzoek te vertellen. Er dook een BVD tape op met observatie beelden van allemaal toenmalige Rara-verdachten over wie we nooit meer gehoord hebben. Maar politieteamleider Hans Muller maakte gehakt van die BVD-informatie. Die was flinterdun. De politie kon er helemaal niets mee. Al met al heb ik het mysterie Rara niet op kunnen lossen, maar is het toch een aardig verhaal geworden, met een actuele strekking. Nog steeds loopt het vaak fout tussen politie en AIVD bij het bestrijden van de terroristen van vandaag. De serie Zwart Wit is geboren uit mijn verbazing over de opkomst van Fortuyn en later Wilders. De Nederlandse politiek veranderde van de ene dag op de andere en is nooit meer de oude geworden. Inmiddels zijn we gewend geraakt aan PVV retoriek, maar in 2001 was dat nog ongehoord. Maar de serie maakt duidelijk dat Fortuyn niet uit het niets kwam. In de jaren negentig werd het integratiedebat al volop gevoerd, ook al werd dat vaak genegeerd door de oude partijen. Fortuyn en Wilders vertegenwoordigen ongeveer 15% van het electoraat. Dat zijn heel veel mensen, die nu een politieke stem hebben gekregen. Ik vond het bijzonder om de serie af te kunnen sluiten met de vertegenwoordigers van een andere vergeten groep kiezers. Kuzu en Ozturk werden in november uit de PvdA gezet, en presenteerden in de laatste uitzending van Zwart Wit hun nieuwe beweging Denk. Zij staan voor een grote groep (vooral allochtone) kiezers die zich al jaren ergert aan de verrechtsing van de meeste politieke partijen en van de media. Wilders zet de toon, en Denk wil daar tegenin gaan. Ze scoren heel goed op sociale media, dus er lijkt behoefte te zijn aan zo'n partij. Als ze het spel goed spelen, hebben ze misschien een toekomst op het Binnenhof. |
18 Januari 2015 - De daders in Parijs blijken in de gevangenis te zijn geronseld door een oude bekende: Djamel
Beghal, een Franse Algerijn en al sinds 2001 een Al Qaida kopstuk. Op 13 september 2001, twee dagen na de aanslagen in Amerika, werd in Rotterdam en Brussel een terreurnetwerk opgerold. Hoofdverdachte was Nizar Trabelsi, een aan lager wal geraakte profvoetballer. Samen met twee tot de islam bekeerde Franse broers zou hij de Amerikaanse ambassade in Parijs hebben willen opblazen. Ook deze terreurcel was opgezet door Beghal. Ik maakte destijds samen met een collega een aantal reportages over deze in Nederland vrij onbekende zaak. We spraken met de voormalige trainer van Trabelsi, die de voetballer langzaam had zien afglijden in een wereld van drank, drugs en kleine criminaliteit. Ook de Franse bekeerlingen bleken zo'n triest verhaal te hebben. Slagerszonen uit een klein dorp in de buurt van Geneve, verslaafd geraakt na de scheiding van hun ouders en door ronselaar Beghal van de drugs afgeholpen. De verhalen van toen lijken op die van de broers Kouachi, Coulibaly en zoveel andere terroristen: kansarm, labiel en soms zelfs zwakbegaafd, voor het karretje gespannen van gewetenloze types als Beghal. Ze hebben niets te verliezen en denken het paradijs te kunnen winnen. "Niet alle moslims zijn terrorist, maar wel bijna alle terroristen zijn moslim", zei Wilders afgelopen week. Maar is dit soort gestoorde randfiguren, dit kanonnenvoer voor de heilige oorlog wel moslim? Veel gewone moslims vinden van niet. Ook het kalifaat van IS wordt door moslims over de hele wereld totaal niet serieus genomen. Alleen niet-moslims zien het als een uiting van de Islam. De vraag is wie er het meeste belang bij heeft om dat misverstand op te helderen. Ondertussen is het een gerust stellende gedachte dat de terroristen in Parijs en Brussel toch niet op eigen houtje opereren. Zolang er organisaties als Al Qaida en IS achterzitten, hebben veiligheidsdiensten een kans om aanslagen te voorkomen. Het is wel triest dat dat in Parijs niet is gelukt, terwijl zowel de uitvoerders als de opdrachtgever Beghal meer dan tien jaar in de gaten werden gehouden. 10 januari 2015 - Het begin van dit nieuwe jaar werpt ons opeens tien jaar terug ln de tijd, met gruwelijke beelden, indrukwekkende herdenkingen en lange discussies over de vrijheid van meningsuiting. Iedereen is geschokt door de beestachtige manier waarop tien cartoonisten en twee politiemannen zijn vermoord. Ik kende het blad niet, maar ik hou van satire en spotprenten. Ik stond de dag na de aanslag in Parijs dus op het Plein in Den Haag, tussen spandoeken met de leus "Je suis Charlie". Ik stond daar zelf zonder spandoek. In Parijs zijn tien collega's vermoord, maar dat maakt van mij nog geen Charlie Hebdo. De vrijheid van meningsuiting moet verdedigd worden, maar ik heb zelf nooit de behoefte gevoeld om de profeet Mohammed te beledigen. Ik zou het niet durven, maar ik vind het ook niet zinvol. Je kunt heel goed de islam bekritiseren en over allerlei sociale problemen praten, met respect voor elkaars heilige huisjes. Het is aan moslims om hun eigen religie te moderniseren en te relativeren. Ik stond er zelf te demonstreren in een oud t-shirt dat ik ooit in Jeruzalem kocht van een palestijnse souvenir-verkoper. "Peace, shaloom, salaam" staat erop in bijna uitgewassen letters. Het shirt uit de tijd van Rabin is al jaren genant geworden en ik heb het lang niet gedragen. Maar gisteren dus wel. Vrede is helaas ver weg, in het midden oosten en misschien ook wel een beetje hier. Er zijn de afgelopen maanden meer van dit soort aanslagen geweest en er zullen er ongetwijfeld nog meer komen. Beveiligen kan amper tegen zelfmoordterroristen met automatische wapens. Het is extra pijnlijk dat deze generatie terroristen van eigen bodem lijkt te komen. Kwamen de meeste Al Qaida kapers nog uit het midden oosten of waren ze getraind in Afghanistan, nu gaat het om goed geintegreerde moslims die op eigen houtje lijken te opereren en te radicaliseren. Iedereen kan een mes of pistool kopen en een doelwit aanvallen. Er zijn meer dan 150 Nederlandse jongeren afgereisd naar Syrie. Waarom zouden er niet net zoveel rondlopen met plannen voor een aanslag in Nederland? Moslims zouden er goed aan doen om veel duidelijker afstand te nemen van de radicale islam. Voor hen is het verschil vanzelfsprekend, maar er is zoveel aandacht in de media voor IS en de jihadisten, dat je de zwijgende, vreedzame moslim meerderheid bijna zou vergeten. Die meerderheid heeft er alle belang bij om zich te laten horen en zien. Het imago van hun religie wordt met elke aanslag -in Europa, Irak, Nigeria of waar dan ook- verder bedoezeld. Het beestachtige kalifaat is toch een veel grotere belediging voor hun geloof dan een paar spotprenten? Op een of andere manier komt de situatie me ernstiger voor dan tien jaar geleden, misschien omdat het geweld banaler en brutaler is geworden. Toch zijn dit soort aanslagen, hoe gruwelijk ook, niet meer dan speldeprikjes, die onze cultuur van vrijheid moeiteloos zal doorstaan. |
December
2014 - Het sinterklaasjournaal bracht dit jaar echt grotemensennieuws:
de doorbraak in de verhitte pietendiscussie. Een echt Hollands
compromis waarbij Piet de komende jaren steeds meer van kleur zal
verschieten. Over vijf jaar moet een nieuwe generatie gelovigen
vertrouwd zijn met het schoorsteen-model: Een witte, gele of bruine
piet met een paar roetvegen over zijn gezicht. Ik heb de pietendiscussie nooit goed begrepen, omdat zwarte piet in mijn beleving nooit een negatieve figuur is geweest. Geen slaaf of boeman, maar een grappige, vrolijke rechterhand van de sint. Wat is daar mis mee? Er zijn slechtere rolmodellen denkbaar. Ik groeide als kind samen met met broertje en zusjes op in een verder volledig witte omgeving. Het hele dorp en alle kinderen op school waren wit. Zwarte piet bracht daar een paar weken per jaar verandering in. Hij draaide de zaken even om. Zwart was cool. Zwart was lachen! Laatst vond ik wat foto's terug van mijzelf, verkleed als zwarte piet. Dat deed ik ieder jaar, overigens zonder mijn gezicht te schminken. Ik was dus als bruine piet eigenlijk mijn tijd ver vooruit. Maar ik snap de mensen wel die willen vasthouden aan zwarte piet. Het is gevaarlijk om toe te geven aan de ingebeelde grieven van een kleine minderheid. Negerzoenen. Jodenkoeken. Wat is het volgende? Moeten we weer terug naar de angstvallige politieke correctheid van de jaren negentig? Dat lijkt me geen goed idee. De onvrede bij sommige Surinamers en Antillianen heeft volgens mij trouwens meer te maken met hun eigen vooroordelen dan met de slavernij. Veel nazaten van de slaven hebben nooit afstand genomen van de koloniale maatstaven van vroeger. . Een lichtere huid heeft voor hen meer status en "zwart" ervaren ze als een scheldwoord. Niet voor niets begon Quincy Gario met zijn actie nadat zijn moeder door een collega een keer "zwarte piet" was genoemd. "Black is beautiful?" Het is volledig aan hen voorbijgegaan. De slavernij zit helaas nog steeds in sommige hoofden en misschien zouden ze daar eens over moeten discussieren. Maar goed, na de verhitte discussie van de afgelopen jaren heeft zwarte piet voor mij alsnog zijn onschuld verloren. Zwarte piet is een symbool van extreem rechts geworden. De bedreigingen en het onversneden racisme uit die hoek hebben hem de das om gedaan. Ik vind het dus prima dat het feest wordt aangepast. Want inderdaad, de kleur doet er niet toe. |
November 2014 - Bijna iedereen kent wel iemand die gelooft in
ufo's, graancirkels of bizarre complotten. Ik ben al een tijdje
gefascineerd door dit soort mensen, dat elkaar tegenwoordig vindt op internet
en een mondiale onderstroom is gaan vormen. Ik maakte deze maand een
portret van een van de bekendste complot denkers van Nederland, Johan Oldenkamp. Een gepromoveerd wetenschapper die bij zijn volle verstand beweert dat de wereld achter de schermen wordt geregeerd door buitenaardse reptielen, dat kanker vanzelf overgaat als je het
niet behandelt en dat de zwaartekracht niet bestaat. |
Oktober 2014 - Ik woon en werk al weer een half jaar aan de De Clercqstraat,
en een tijdje terug vroeg ik me af wie De Clercq eigenlijk was. De
omliggende
straten zijn vernoemd naar negentiende eeuwse schrijvers, zoals
Bilderdijk, Da
Costa en Tollens. Grote namen toen deze buurt gebouwd werd, maar
inmiddels
al lang vergeten. Bij mij als neerlandicus doen die
dominees-dichters nog wel
een belletje rinkelen, maar van Willem de Clercq had ik nog nooit
gehoord.
Gelukkig staat hij wel op wikipedia. Hij was in het dagelijks leven
Amsterdams
graanhandelaar en publiceerde de eerste literatuurgeschiedenis van
Nederland. Daarnaast schreef
hij dagboeken. |