REAGEREN OP DE BLOG?

21 december 2009: Kerstblog
De met veel bombarie aangekondigde "laatste kans om de wereld te redden" is in Kopenhagen mislukt. Een enerverend  decennium is bijna ten einde. Ons ingesneeuwde land is stil komen te liggen. Het is tijd om de balans op te maken.
    Ik hoop dat jullie allemaal net zoals ik een goed jaar achter de rug hebben. Ik heb het erg druk gehad en veel mooie dingen kunnen maken. Nog geen last van de crisis gehad en  Mexicaanse griep, Q-koorts of andere plagen hebben mij ook niet getroffen. Veel van de oogst van dit jaar kun je als je wil terugzien op mijn site.
    Een paar hoogtepunten: Voor het eerst kon ik een eigen produktie ook internationaal verkopen. Er zijn dus meer afzetkanalen dan de steeds provincialer wordende vaderlandse omroep. En ik vond het heel leuk om een persoonlijk portret van mijn ouders te maken, een film die vertoond werd op hun gouden huwelijksfeest. Een derde hoogtepunt was de aankondiging van mijn documentaire over Geert Wilders.
    Helaas is het gedoe rond dit project ook een van de minpunten. Ik heb nog geen omroep die het wil uitzenden. Er is wel serieuze belangstelling, maar niemand die in dit stadium al bereid is toezeggingen te doen. Ik vind het jammer dat ik in 2009 geen grotere projecten af heb kunnen maken. Journalistiek loopt het dus allemaal prima, maar de documentaire wereld blijft weerbarstig. Gelukkig ga ik volgend jaar na veel voorbereiding in ieder geval een nieuwe documentaire maken en het Wilders project verder afronden. En er zijn meer ambitieuze plannen met kans van slagen.
    De volgende stap maken, dat is dus een van mijn goede voornemens. Verder heb ik dit jaar met veel plezier geblogd en daar ga ik volgend jaar ook zeker mee door: Minimaal eeen keer per maand een nieuw stukje.  Ik wens iedereen fijne feestdagen en een voorspoedig 2010!


16 december 2009: Gaat een man naar de film...
Door een bizarre speling van het lot in drie dagen twee Nederlandse speelfilms gezien. Allereerst het veelbesproken "Komt eeen vrouw bij de dokter..." Op zich best een goede film. Goed geschreven, goed geacteerd, lekker tempo. Natuurlijk is het -net als het boek- een lange, doorzichtige smoes voor gedrag dat niet goed valt te praten, maar de smoes werkt en het  overspelige hoofdpersonage krijgt de kijker mee. Wat nogal genant uitpakt voor zijn stervende vrouw. Na het dramatische hoogtepunt in de film, moeder neemt afscheid van kind, valt er een pijnlijke stilte. In de volle zaal hoor ik een paar mensen snotteren, twee anderen zitten zenuwachtig te lachen en de meesten zijn net als ik onaangedaan. Dat is nogal vreemd. Vergelijkbare sterfscenes zoals in Turks fruit of Oorlogswinter zijn gegarandeerde tranentrekkers. Hier bijna niets. De dood van een jonge moeder als euthanasieprotocol, omgeven met zelfbedachte ritueeltjes.  Je kunt hem dus net zo goed niet gaan zien.
    Gisteren "Nothing Personal" gezien, het bekroonde debuut van Antoniak. Jonge, verwarde Nederlandse vrouw lift door Ierland en trekt in bij zieke oude man op zijn afgelegen boerderij. Ook dit verhaal doet aan andere films denken, bijvoorbeeld De Poolse bruid en ook deze film is nogal afstandelijk, maar de verhaalopbouw is wel spannend en deze film laat bij mij in ieder geval een herinnering na.
    Het zal wel even duren voordat ik weer stomtoevallig (andere films uitverkocht of geannuleerd) bij een Nederlandse film beland.  De Nederlandse speelfilm is allang volwassen, maar ik mis wel brille en urgentie. Waar is de Nederlandse speelfilm die je gezien moet hebben?


15 december 2009: Trots als een Pauw
Er is wat rumoer over de uitzending van Pauw en Witteman van 11 december. Funda advocaat Enait stapte boos op na een felle woordenwisseling met Jeroen Pauw. Ik ben geen fan van het programma, vooral vanwege dit soort voorspelbare verplichte nummers als de advocaat die niet op wil staan voor de rechtbank. De argumenten zijn bekend, moet die malloot  dan weer op komen draven? Volgens mij zijn er gewoon te weinig interessante gasten in Nederland om een programma als PenW dagelijks tot een succes te maken, en daarom wisselt het erg in kwaliteit.
    Er is maar een periode geweest waarin dat anders lag en dat was het seizoen 2001-2002 met de opkomst en ondergang van Fortuijn en de LPF.  Dat was ook verreweg het beste seizoen van Barend en Van Dorp, de voorgangers van PenW. Ook al zijn Pauw en Witteman wat scherper dan Barend en Van Dorp, toch vind ik ook hun programma vaak saai en te lang. En Witteman is van de twee niet alleen scherper en beter ingevoerd, maar ook charmanter en geestiger. Pauw kan maar een kunstje, de gespeelde arrogantie van een overjarige puber. Wanneer Pauw een enkele keer probeert innemend te lachen of empatisch te fronzen denkt heel Nederland dat zijn TV kapot is.
     Dat het allemaal ook anders en beter kan bewijst Mathijs van Nieuwkerk dagelijks in DWDD. Door het lichtere format kan hij ook luchtige, culturele, informatieve onderwerpen selecteren. Niet alles hoeft een discussie te worden. En hij kan mensen respectvol en prettig het vuur aan de schenen leggen. Het contrast met Jeroen Pauw kan niet groter zijn. Pauw speelt altijd ongeinteresseerd, Van Nieuwkerk hangt altijd aan iemands lippen, een en al oor, hoe lullig het onderwerp ook is. Retorische vraag: Welke interviewstijl zorgt voor het beste resultaat? 
  
3 december 2009: Het kruis van Sinterklaas
Rita Verdonk brak al eens een lans voor het sinterklaasfeest, en nu blijkt er inderdaad wat aan de  hand te zijn. In Amsterdam en Belgie is het katholieke kruis op de mijter van de goedheiligman vervangen door multiculturele symbolen. De Amsterdamse sint moet het dit jaar doen met het Amsterdamse stadswapen op het rood fluweel. In andere plaatsen zijn de zwarte pieten rood, groen of geel gesminkt, om aanvaardbaar te zijn voor allochtonen.
    Als kind vond ik het juist heel leuk om met mijn natuurlijke pigment voor piet te spelen. In een zelfgemaakt pietenpak strooide ik op school met pepernoten, en nooit kwam de gedachte bij me op dat het hollandse kinderfeest wel eens etnisch of religieus incorrect kon zijn. Deze week sprak ik er een orthodoxe moslem over, en die vond het ook onzin. Sint is een bischop, en die draagt nu eenmaal een kruis op zijn mijter, geen halve maan, swastika, Amsterdamse kruisjes of een of ander symbool.
    Sint Nicolaas woonde en werkte een groot deel van zijn leven in Turkije en ging voor die tijd heel amicaal om met zijn zwarte pieten. Het feest gaat traditioneel gepaard met amandelspijs, chocola en exotische speculaaskruiden, ingredienten die we verder vooral kennen uit de keuken van het midden-oosten. Eigenlijk is het sinterklaasfeest van zichzelf al uitermate multicultureel, met kruis en al.
   

22 november 2009: Het land van Obama
En weekje researchen in  New York en Boston en ook weer wat amerikaanse televisie gekeken.  Serieus nieuws is ver te zoeken. Als je de gemiddelde nieuwrubriek daar bekijkt, zie je hoe Netwerk of Eenvandaag er waarschijnlijk hier over tien jaar uitzien. Het is allemaal opgehangen aan dramatische, persoonlijke verhalen, zo zwaar aangezet dat de geloofwaardigheid er helemaal niet meer toe doet. Informatie als een hamburger, het hapt lekker weg ook al weet je best dat het niet voedzaam is.  De kranten zijn net zo, op een paar kwaliteitskranten na. Vergeleken bij de Amerikaanse Metro is onze Metro zware kost.
    Opvallend is de afwezigheid van Obama, hier toch zeker een keer per week op televisie. Ik zag hem alleen voorbijkomen in reclamespotjes, waarin zijn  uitspraken over schuldproblemen werden gebruikt om creditcards mee te verkopen.
    Terug in Nederland hoor ik dat Willem Alexander en Maxima hebben besloten om "vanwege de beeldvorming" hun villa in het mooie Mozambique te verkopen. Een rare affaire, want er is helemaal geen affaire. De "hardnekkige geruchten" waar iedereen het steeds over heeft, zijn eigenlijk nergens op gebaseerd, zo bleek uit reportages in Eenvandaag en het Nos journaal. Het lijken wel Amerikaanse toestanden, de media die misverstanden uitvergroten en een schijn van werkelijkheid geven.
    Ik hoop dat het prinselijk paar straks toch lekker gaat vakantie vieren in de villa als die klaar is. Want dat is een opsterker voor Afrika, net als Obama. Beeldvorming is belangrijk. 



2 november 2009: Sater in de Polder
Vijf jaar na de moord vertellen zijn familie en vrienden in  KRO's Profiel dat Theo eigenlijk zwaar gestoord was, een man met twee gezichten.  Ik heb hem zelf een keer bijna geinterviewd midden jaren negentig. We stonden live bij de stopera vanwege een referendum en waren op zoek naar een bekende Amsterdammer met een mening over de plannen voor de nieuwe wijk Ijburg. Niemand durfde zich aan voorspellingen te wagen zolang de stembussen nog open waren. Toen wandelde Theo -toevallig of niet- over het Waterlooplein. Ik vroeg hem of hij tien minuten later  live wilde reageren en hij stemde uiterst beminnelijk toe en liep het stadhuis binnen. Maar toen ik de Tweevandaag-burelen in Hilversum liet weten eindelijk een bekende Amsterdammer te hebben gestrikt, bezwoer de eindredacteur van dienst mij Theo van Gogh subtiel af te zeggen. Ik moest maar zeggen dat er geen tijd meer was, want met Van Gogh wist je immers nooit wat hij ging zeggen. Zelfs over een onbenullig lokaal referendum wist hij vast een rel te schoppen. Van Gogh liet zich een paar minuten later zonder problemen afschepen, even beminnelijk als voorheen. Hij was het wel gewend.
    Van Gogh was sinds medio jaren tachtig een welkome onruststoker in het Nederland waar nooit iets gebeurde. Hij was een sater in de polder, een provocateur in  een land van technocraten. Nederland was af -dachten we toen- maar Theo had een zucht naar heftigheid en controverse. Hij stelde alles tot in het bizarre op scherp, sleepte overal de oorlog bij en wreef zoutzuur in elke wond. Kwetsen en schelden als collectieve therapie: Sommigen geloofden erin, een steeds grotere groep haalde de schouders op.
    Hoewel Van Gogh eind jaren negentig de eerste was die kritisch over de Islam ging schrijven (want dat was toen nog controversieel) heeft hij nooit begrepen hoe veelomvattend religie is voor een traditionele gelovige. Mohammed Bouyeri was misschien wel de enige Nederlander die Van Gogh anno 2004 nog echt serieus nam. De godsdienstgek respecteerde de hofnar, zei hij later voor de rechter, want "Theo van Gogh was tenminste eerlijk." Wat voor de grachtengordel spel en spot was, was voor moslems menens. Volgens een ooggetuige waren Theo's laatste woorden: "We kunnen er toch over praten." Een leven lang ruzie zoeken, maar kennelijk totaal overrompeld door geweld.  Nederland bleek te zijn veranderd en uitgerekend Theo had het niet aan zien komen.  Dat is zijn tragiek.
     Voor mij als journalist is Nederland sinds de moord op Van Gogh -de postmoderne ironie voorbij- een interessanter land geworden. Als je oudere kranten doorbladert of tv-programma's terugziet, verbaas je je over de saaiheid. Nederland was een nieuwsarm land, zeker onder Paars.  We moesten op zoek naar fotorolletjes of mannen in witte pakken om de actualiteit een beetje spannend te maken. Dat soort halfbakken affaires konden zich jarenlang voortslepen.
    Nu is er meer dynamiek: De politiek neemt steviger besluiten en de concurrentie tussen media onderling zorgt voor meer en snellere berichtgeving. En het journaille is sinds 2004 bang om links en elitair gevonden te worden. Dus lengen we het "echte" nieuws aan met showbizz roddels en misdaadverslaggeving. Daarom is Nederland anno 2009 een enerverend en licht onvlambaar landje waarin altijd iets gebeurt. Het is een tijd die Theo van Gogh denk ik graag meegemaakt had.


17 oktober 2009: Dirk for president!
Vandaag stond ik weer voor het DSB kantoor in Wognum, waar Dirk een allerlaatste poging doet zijn bank te redden. Het kan vreemd lopen. Voor het grote publiek is Lakeman nu de boeman en Dirk de underdog. Hij deed immers wat al die andere banken ook doen. Waarom worden die wel gered terwijl ze Scheringa kopje onder laten gaan?
    Zo werkt televisie vaak: Lakeman is een ongeleid projectiel die met zijn vuist op tafel slaat in DWDD, Scheringa blijft rolvast en onverstoorbaar de ideale grootvader uithangen en raakt met zijn wanhoopsoffensief een gevoelige snaar bij de massa. Vandaag meldde zich voor onze camera zelfs een Beverwijkse marktkoopvrouw die wil dat alle Nederlanders samen de boevenbank gaan redden.
    Het is de zoveelste wending in deze zinderende soap met fascinerende, complexe personages, Mediageile Klaas Wilting, net als Scheringa een oud politieman en nu de eerste die er bij DSB is uitgevlogen. Pieter Lakeman die had moeten weten dat een faillissement juist voor de gedupeerden slecht zou uitpakken. Want een bankroet draait helemaal om de belangen van de schuldeisers, de spaarders, en er is dus geen ruimte voor coulance naar de debiteuren, de hypotheekhouders. Hendrickx die met een akkoord alleen zijn eigen vergoeding veilig stelde en voor de gedupeerden slechts uitstel van executie in de wacht wist te slepen. Een hele stoet VVD coryfeeen, waarvan alleen Frank de Grave goed weg lijkt te komen. Wellink en Bos als intriganten in de coulissen. En natuurlijk Scheringa zelf, met zijn schapen en schilderijen.
    Ik heb veel sympathie voor self made men, vrije jongens zoals Gerrit van der Valk of Hennie van der Most die eigenhandig een imperium opbouwen. Maar het beeld van Scheringa die zijn werknemers persoonlijk aanmoedigt om arme sloebers nog dieper in een moeras van schulden te duwen, dat laat me niet los. En toch is hij nu een volksheld geworden.  Als ik een nieuwe voorspelling mag doen: Wanneer Dirk zijn bank verliest kan hij een doorstart maken als politicus. Scheringa samen naast Verdonk zou Trots op Nederland weer helemaal op de kaart zetten. Maar ik ga er niet op stemmen.


3 oktober 2009: het einde van DSB
Toen ik afgelopen maandag naar Nova keek, dacht ik dat het binnen een paar dagen afgelopen zou zijn met DSB. Een week later bestaat de boevenbank nog steeds, maar dat geeft geen garanties voor de nabije toekomst. Volgens de wetten van de media is DSB ten dode opgeschreven. Want de eerdere verhalen van Nova en Radar met gedupeerden waren al schadelijk, nu oud werknemers een boekje open deden over de roofbank werd het ronduit  vernietigend. Het lijkt bewuste strategie van de DSB-dieven geweest te zijn om laagopgeleide mensen levenslang te laten af te betalen voor waardeloze verzekeringen. Dat is pas moderne slavernij.
    Pijnlijk is vooral de ontmaskering van Dirk Scheringa zelf, de Frans Bauer van het bankwezen. Scheringa doet zich altijd voor als "gewoon gebleven"schlemiel met een hart van goud, nu blijkt hij een ijskoude aasgier en  lijkenpikker.  Vraag is alleen waarom dit allemaal niet eerder naar buiten is gekomen. Tien jaar geleden begon het met irritante en gelijk al omstreden TV spotjes. Er is veel over geschreven en gerapporteerd, maar echte journalistieke schandalen kwamen niet naar buiten. Ik had het al jaren op mijn lijstje staan, maar er leek niet veel aan de hand te zijn. Een paar jaar geleden werd DSB zelfs een nette bank, met Gerrit Zalm in de raad van bestuur. Drie maanden terug, toen Nova al twee reportages had gemaakt, heb ik nog serieus gekeken of er nog meer in zat.  Toen zat het, ook volgens Jelle Hendrickx en de stichting Hypotheekleed, allemaal nog in de sfeer van vervelende missers en onverantwoorde risico's.  Nu is het opeens boosaardige opzet en een immoreel verdienmodel.
    Na tien jaar blijkt die bank die zo de schijn tegen had dus inderdaad fout te zijn, nog fouter dan iemand had kunnen bevroeden. Je bent gek als je je geld op zo'n bank laat staan, en Wouter Bos zou gek zijn als hij DSB gaat redden. Dus is het einde nabij voor Dirk, en dat heeft weer consequenties voor AZ,  het stadium, het museum, etc. Dat de journalistiek, en dus ook ik, gefaald heb is tot daar aan toe. Maar dat ook de Nederlandse bank en de AFM niet eerder ingegrepem hebben is onverteerbaar. We krijgen dit najaar onze eigen versie van de Amerikaanse bankencrisis: mooi Hollands drama met veel zwarte pieten en er gaan koppen rollen.



oktober 2009: Bellen of gebeld worden
Als journalist ben je vaak hele dagen aan het bellen en mailen. Voor elk interview dat je doet pleeg je gemiddeld zeker vijftien of twintig telefoontjes. Soms ben je de juiste persoon aan het zoeken, soms probeer je je met wat telefoontjes in te werken in het onderwerp. Wat me opvalt is dat -hoewel mensen met steeds geavanceerdere mobieltjes rondlopen- werkend Nederland steeds moeilijker bereikbaar is. Mensen zitten in bespreking, zijn even de deur uit, aan het lunchen of zitten gewoon "even niet op hun plek". Achter je buro zitten, je werk doen en je eigen telefoon opnemen is kennelijk niet meer gebruikelijk in Nederland kantoorland.
    Maar ronduit zorgwekkend is dat grote groepen mensen niet terugbellen. Vooral persvoorlichters bellen vrijwel nooit terug. Het bestaansrecht van de persvoorlichters is om te pers te woord te staan, maar veel liever zitten ze met elkaar te vergaderen over communicatieplannen en strategische struktuurvisies.  En ze bellen dus nooit terug, ze weten weinig tot niets van de organisatie waar ze voor werken en als ze beloven iets te mailen doen ze dat niet. Persvoorlichters komen pas in actie als ze hun eigen, slaapverwekkende rapportjes, briefings of foto-opportunities moeten insteken, en dan geven de meeste journalisten niet thuis. Tragisch eigenlijk dat twee beroepsgroepen die zo op elkaar zijn aangewezen, zo systematisch op verschillende sporen zitten.
    Toch vind ik niet terugbellen terwijl je dat wel belooft onverteerbaar. Niet alleen voorlichters maken zich hier schuldig aan. Ik probeer al een tijdje bij gemeenten en provincies sponsorgeld te krijgen voor een nieuw tv programma. Ik krijg geen ja en ook geen nee. Het lijkt erop alsof hele groepen ambtenaren het zich kunnen permitteren om niet adequaat te reageren, geen beslissingen te nemen en niets te doen in de verwachting "dat het vanzelf wel overgaat".
    Mensen die beroepsmatig niet terugbellen vinden zichzelf waarschijnlijk heel belangrijk. Hoe meer secretaresses hen bestoken met achterstallige telefoontjes en niet beantwoorde mails, hoe beter ze zich gaan voelen.  Maar in feite onderstrepen ze hun eigen overbodigheid. De wereld draait eigenlijk al jaren zonder hen en ze kunnen daarom net zo goed ontslagen worden.


30 september 2009: Llink eruit, Powned erin
Deze maand neemt de minister een beslissing over de nieuwe omroepen en de adviezen liegen er niet om. Max mag blijven (suffe maar degelijke televisie door oudgedienden), Llink moet weg, Wakker Nederland en Powned komen erbij en de Tros heeft een probleem.
    Met Llink gaat weinig verloren. Hoewel hun speerpunten de afgelopen jaren steeds meer in de belangstelling kwamen te staan, is de groene omroep uit Rotterdam er nooit in geslaagd ook maar een memorabel programma te maken. Ik overdrijf niet als ik zeg dat alleen ik al met mijn reportages de afgelopen drie jaar meer TV-kijkers heb geinteresseerd voor milieu en derde wereld dan dat hele Llink bij elkaar. Elk Llink programma is dezelfde opgeleukte sandwich van zouteloze informatie en verlept amusement. De urgentie is ver te zoeken en het groene evangelisme slaat altijd de plank mis. Wie bedenkt bijvoorbeeld dat het anno 2009 nog grensverleggend is om een vegetarisch kookprogramma te maken (McDonalds kitchen)? 
    De Tros krijgt een laatste waarschuwing, terecht, want het is schandalig om sluikreclame voor snoep en frisdrank in kinderprogramma's te stoppen. Toch zal de minister niet graag afwillen van deze meest commerciele van alle publieke omroepen. De Tros maakt veel pretentieloos amusement maar zit samen met de Avro ook in de best bekeken actualiteitenrubriek EenVandaag. Bij de Vara vinden ze dat de Tros eigenlijk het rechtse geluid uit zou moeten dragen (in plaats van Wakker Nederland), maar de Tros is al jaren a-politiek en staat veel meer voor een warm wij gevoel. Wat dat betreft lijkt de grootste familie vooral op SBS6.
     De Tros moet dus blijven. Maar wie mag erbij? Een nieuwkomer lijkt me meer dan genoeg. Powned (GeenStijl) en Wakker Nederland zijn allebei van de Telegraaf en willen hetzelfde geluid inbrengen in Hilversum. Dat is dubbel op. Ik zou de jonge honden van Powned een kans geven en Wakker Nederland, dat  zelfs de schijn van onafhankelijkheid vermijdt, de deur wijzen. De Telegraaf is al tientallen jaren een tegenstander van het publieke bestel en  heeft volgens mij nog steeds belangen in de SBS zenders. Daarmee zou Wakker Nederland echt een paard van Troje zijn binnen de publieke omroep.


22 september 2009: Hiphop in Southeast
Dat je via Youtube beroemd kunt worden ondervond ook rapper Lexxxus uit Amsterdam Zuidoost. Al jaren probeert hij vergeefs met zijn muziek door te breken, maar hij verwierf vorige maand dan toch landelijke bekendheid  als slachtoffer van een schietpartij. Let wel, Lexxxus heeft zelf niet geschoten, hij is slachtoffer. Toch kreeg hij veel woedende reacties over zich heen, omdat hij vanaf het ziekenhuisbed, nog aan de beademing, stoere taal uitsloeg.
    De boomlange rapper is inmiddels weer op de been en ik heb hem als eerste uitvoerig mogen interviewen. En dan blijkt dat achter de "grote boze neger" (zijn woorden) een hele kwetsbare en onzekere jongeman schuil gaat. Een gebrekkige opvoeding (geen vader figuur), na tweede klas Havo afgehaakt en heel weinig realiteitszin. Geen slechte jongen, maar wat zal hij het nog moeilijk krijgen om zijn leven op de rails te krijgen of houden. Zijn vriendin was al net zo van de wereld. Nu liggen ze nog hele dagen in bed. Maar wat als de lethargie omslaat in paniek? Bonnie and Clyde in de Bijlmer.
    Ondertussen gaat het geweld in de Bijlmer nog steeds door. "Wie in de Bijlmer loopt er nu niet met een wapen rond?" liet een vriend van Lexxxus zich voor de camera ontvallen. Op zijn dringende verzoek liet ik die opmerking weg uit de montage. Maar vandaag mocht ik voor TV Noord Holland opnieuw naar de Bijlmer. Nu voor de 19 jarige Ishmael, ook al een rapper, die na een schietpartij in het ziekenhuis overleed. Aanleiding: een ruzie over een meisje.
 


September 2009: Believe the Hype!
De foto stond al de hele zomer op deze site, maar opeens was hij nieuws. Geert Wilders als tiener in Israel. Na een stuk in de Groene Amsterdammer over de Indo roots van Wilders, gingen surfers op zoek naar een jeugdfoto. Omdat ik al een jaar bezig ben met een documentaire over de jeugd van Wilders, heb ik heel wat foto's verzameld. En die ene op mijn site stond al snel op Geen Stijl. Dezelfde dag werd ik gebeld door drie talkshows en de volgende dag zat ik in De Wereld draait door te praten over een documentaire die nog niet eens af is.
    Iedereen vraagt me of de omroep bonzen nu in de rij staan om de hele docu uit te zenden. Helaas is dat nog niet zo. De wereld van de documentaire is traag en stroperig en kijkcijfers en publieke belangstelling gelden er niet altijd als een pre. En misschien hebben die bonzen ook wel gelijk. Ik maak al genoeg items voor de waan van de dag. Dus werk ik gestaag door aan het verhaal. Het is af als het af is. 

Augustus 2009: Leuk doen
Onlangs de eerste afleveringen van CQC gezien, met Beau van Erven Dorens die het nieuws van de week op ludieke wijze doorneemt. Ik vond de aankleding (zwarte pakken, zonnebrillen, rare camerabewegingen en een kil decor) nogal gedateerd, maar de grappen waren ronduit slecht. Waren het eigenlijk wel grappen?
    BNN probeerde een jaar geleden hetzelfde, ook een fiasco, evenals De Staat van Verwarring van de VPRO, waarvan een van de presentatoren, Pieter Jouke, nu het enige lichtpuntje van CQC is.
    Topcabaretiers schrijven jaren aan een theatershow, maar Bekende Nederlanders denken dat ze elke week wel een leuk programma uit hun mouw kunnen schudden.  Ik heb nog nooit iemand ontmoet die Claudia de Breij leuk vindt, maar toch mag ze keer op keer een nieuw "grappig" programma maken dat keer op keer mislukt. Ook de Lama's en de TV Kantine onstijgen meestal niet het nivo van een bonte avond op een dorpsmavo. En Nederlandse sitcoms lijken zonder uitzondering geschreven te zijn in de jaren vijftig.
    Veel leuker is een satirisch programma als Koefnoen, dat afgelopen weekend aan een nieuw seizoen begon met een ijzersterke rap. Maar ook een dure uitzending van Koefnoen heeft vaak maar een paar goede grappen. Dat kost dus in de praktijk misschien wel een ton per lach!
    Wel leuk is Draadstaal, in de traditie van Koot en Bie. Maar wat mis ik buitenlandse comedy op de Nederlandse TV! Archie Bunker en Monty Python personifieerden de jaren zeventig, in de jaren tachtig had je Cheers, in de jaren negentig keek iedereen naar Seinfeld of Friends. De afgelopen jaren is het stil. terwijl er prachtige dingen gemaakt worden. De VPRO zendt soms "That Mitchel and Webb look" uit, absurde sketches van twee BBC-talenten. Hetzelfde duo maakt ook de serie Peepshow, de hilarische avonturen van een mislukte DJ en een jonge accountant die samenwonen. Geweldige verhaallijnen, een moordend tempo, scherpe grappen en een heel bijzondere regie (met effectieve perspektiefwisselingen die heel komisch werken). Volgens velen de beste sitcom van  dit decennium en te vinden op internet. Dus gaat dat zien! 
PS Het programma CQC wordt beter en is na een maand al heel aardig.

Juli 2009: Donker Afrika
Ik heb het dan eindelijk voor elkaar. Een pistool op mijn hoofd, in een auto met vier geheim agenten, onderweg naar weet ik waar in Kinshasa, Congo. De arrestatie of ontvoering duurt gelukkig maar tien minuten. Als ze mijn portemonnaie doorzocht hebben, op zoek naar identiteitspapieren en smeergeld, laten ze me weer gaan, dertig dollar armer.
    Congo is extreem corrupt. Wat ik verder in Afrika nooit heb meegemaakt gebeurt hier dus wel. Agenten en ambenaren vragen je romduit om geld, hoewel de meesten daarbij geen wapen in je gezicht duwen. Na een paar weken krijg je er zelfs een beetje begrip voor. Want ze worden niet of nauwelijks betaald. Leger eenheden in verre uithoeken heffen belasting van de lokale bevolking die ze beschermen. Schandalig, roep je vanuit Nederland. Logisch, denk je al snel als je daar rondloopt.
    Hoewel de meeste mensen in dit immense en etnisch versplinterde land alleen maar last hebben van de centrale overheid, stemde een meerderheid bij de meest recente verkiezingen toch op een gematigde kandidaat. Seperatisten hadden het nakijken. In een land dat al vijftien jaar uit elkaar valt in tribale gebiedjes, willen de meeste mensen dus terug naar een sterke centrale overheid. Omdat ze weten dat alleen op die manier vooruitgang te boeken is.
    Terug in Nederland zie ik dat onze eigen tribale politici al weer in de peilingen zijn gestegen. Nou ja, niet Rita Verdonk, de Susan Boyle van de Nederlandse politiek, maar wel de PVV met zijn Balkan scenario voor achter de dijken. Kennelijk begrijpen die achterlijke boertjes in de Congo iets dat wij met onze kennis economie niet meer zien.

3 juni 2009: Europese leiders
Zodra het op tv over Europa gaat haakt veertig procent van de kijkers af, zo merkten ze ook bij EenVandaag. De best bekeken actualiteitenrubriek haalde maar 550.000 kijkers voor het verkiezingsdebat, iets meer dan de helft van normaal. En tijdens die debatten doen de lijsttekkers hun uiterse best om de EU nog verder af te branden. Ik ben benieuwd of er behalve ik morgen nog iemand gaat stemmen.
    Voor Haagse politici - die zelf altijd het verwijt krijgen ver van het volk te staan- is de EU natuurlijk de ideale bliksemafleider. De echte regenten wonen in Brussel. Ze komen nooit in de wijken, vullen onbekommerd hun zakken en verzinnen de meest dwaze regels. De pot verwijt de ketel dat hij zwart is en het mooie is, de europolitici zeggen toch niets terug.
    Toch zouden Nederlandse politici best wat kunnen leren van hun Europese collega's. Neem nu zo'n Sarkozy. De kleine president ontpopt zich als een ouderwetse superman. Vliegtuig neergestort? Sarkozy komt gelijk in actie. Hij reist af naar Colombia om Betancourt persoonlijk te bevrijden. Zijn Fransen ergens ter wereld in gevaar? Deze eigentijdse Napoleon zit er bovenop. Niet zoals Balkenende, met plechtstatige deelneming, maar met actieve, betrokken TV-momenten. Natuurlijk is het doorzichtige PR, maar het werkt wel. Wilders zou bij Sarkozy geen enkele kans maken.
    Iets verder weg doet Obama het ook heel goed. Redt persoonlijk de banken, het klimaat en de autoindustrie. Dat zien de mensen graag. Bos en Balkenende doen achter de schermen in wezen hetzelfde, maar vinden het niet chique om zich als mannetjesputters te profileren. Met alle gevolgen van dien. En de "europese president" Barroso heb ik al tijden niet meer op TV gezien. Zowel Den Haag als Brussel kan wat leren van moderne mediacraten als Putin, Berlusconi en Sarkozy.

   

15 mei 2009: Het is een complot!
Ik kom steeds vaker mensen tegen die zeggen dat de kredietcrisis of 9/11 onderdeel zijn van een groot complot. De aanslagen zouden dan in werkelijkheid niet door Al Qaida zijn gepleegd, maar door duistere krachten (de Illuminati) die terreurangst uitbaten voor eigen gewin. Diezelfde kongsie zou ook garen spinnen bij de bankencrisis en het broeikaseffect. De media zouden dit allemaal niet melden, omdat ze marionetten zijn van de machthebbers achter de schermen.
    Een complottheorie is doorgaans bedriegelijk verleidelijk omdat ze een heldere verklaring geeft voor alles. Zo zou ik best kunnen geloven dat JFK is vermoord door de CIA. Daarmee zijn alle losse eindjes en ongerijmdheden rond zijn dood opgelost.  
    Maar deze nieuwe complottheorieen, die heel erg populair zijn op internet, verklaren juist heel weinig. Zeker, de kleine belegger is de dupe van de kredietcrisis, terwijl de topmannen bonussen krijgen. Maar uiteindelijk wordt niemand er echt beter van. En de "aanwijzingen" dat de CIA betrokken zou zijn bij 9/11 zijn vergezocht en nietszeggend, terwijl er keiharde bewijzen zijn tegen Al Qaida. Het zijn  dus slechte complottheorieen.
    Waarom zijn ze dan toch zo populair? Waarom hebben veel mensen zo'n groot wantrouwen tegen "het systeem" dat ze bereid zijn elke afwijkende opvatting voor zoete koek te slikken? Wellicht zijn die mensen door de grote hoeveelheid informatie het overzicht kwijt, en proberen ze met dit soort verzinsels op een eenvoudige manier toch orde in hun wereldbeeld te scheppen. De meeste mensen die ik spreek geloven niet fanatiek in hun theorie. Ze spelen er een beetje mee.
    Misschien is het ook een soort allergische reactie op de overkill aan nieuwshypes. Hoemeer we overspoeld worden met nieuws en beelden, hoe minder vertrouwen we krijgen in "de media". Toch weet ik uit eigen ervaring dat "de media" niet bestaan. Toegegeven, onder eeuwige tijdsdruk en gebrek aan kennis hebben journalisten de neiging achter elkaar aan te lopen en elkaar na te praten. Maar ik heb nog nooit meegemaakt dat een journalist van boven werd teruggefloten of van een zaak werd gehaald. Zelfs hoofdredacteuren hebben maar weinig grip op de inhoud van krant of tv-rubriek. Laat staan dat politici, geheime diensten of andere samenzweerders zich ermee bemoeien. In de praktijk worden ook de media gedicteerd door het toeval, de samenloop van omstandigheden, de korte termijn en als het resultaat soms een verborgen agenda doet vermoeden, dan berust dat op een misverstand.
 


1 mei 2009: Public Enemy
Zoals bijna iedereen dacht ik gelijk aan een aanslag. Om twaalf uur hoorde ik over de zwarte auto, de naald en de vliegende mensen, en ik dacht aan een bomauto, een zelfmoord terrorist, een Al Qaida-achtige terreur stunt. Na vier uur TV kijken kwam het verlossende woord op de eerste persconferentie: Het was geen terreurdaad, althans niet in de gangbare zin van het woord.
    Karst T. gebruikte zijn auto zoals Mohammed Atta het vliegtuig gebruikte: als moordwapen. Maar Karst heeft  voor zover bekend geen terroristische agenda. Wat zou er zijn gebeurd als er wel een link was met geradicaliseerde moslems? Dan zou Wilders zijn gelijk hebben gekregen en zou het zeurende, zwerende thema van integratie en immigratie de samenleving verder splijten.
    Nu moeten we het echt ergens anders over hebben. Karst T. was een gewone, oer-hollandse man. Een beetje verlegen, netjes, betaalde zijn huur op tijd. Het zat wat tegen in zijn leven: Ontslagen, op zoek naar een nieuw huis, wellicht gescheiden, de precieze feiten zijn nog onbekend. Karst wilde dood en besloot er op grootse wijze uit te stappen. Voor het oog van de camera's, live, en met zoveel mogelijk andere mensen tegelijk. Eerder gebeurde dit soort dingen in Amerika, nu gebeuren ze ook in Europa en Nederland. Wat zit erachter?
    Karst voelde zich zielig, buitengesloten en miskend, denk ik, net zoals die nerds die scholen overhoop schieten. Dat zegt iets over de samenleving die te individualistisch is geworden. Maar het zegt vooral iets over het gebrek aan incasseringsvermogen en relativeringsvermogen van mensen als Karst. Kennelijk meende hij recht te hebben op vriendschap, liefde en geluk, en voelde hij zich tekort gedaan. Maar als je mensen uit zijn buurt hoort, koos Karst zelf voor het isolement. Hij voelde zich slachtoffer en besloot op een gruwelijke manier wraak te nemen.
    Kamikaze Karst kleedde zich als skinhead, gemodelleerd naar Robert de Niro in Taxidriver, en had misschien extreem rechtse opvattingen. Karst gaat met zijn daad van zelfexpressie letterlijk over lijken. Hij lijkt nogal op de gemiddelde sympathisant van populistisch rechts zoals die bekend is uit diverse opinie onderzoeken. Die gemiddelde aanhanger van Wilders of Verdonk is tamelijk geisoleerd, niet erg sociaal betrokken maar wel vol kritiek op de samenleving. Hij ziet zichzelf als consument: De samenleving is er voor hem en niet andersom. Hij is door en door hypocriet en ziet alleen fouten in anderen, niet in zichzelf. Het ergste is dat hij zich daar zelf totaal niet van bewust is.
    Er zit in ons allemaal iets van de luie consument, die graag in alles op zijn wenken bediend wordt en die niet meer gewend is om voor zichzelf te zorgen. En ook de zucht naar roem en aandacht is heel erg van deze tijd. Daarom zijn mensen als Karst veel gevaarlijker dan moslem-radicalen, dat is gisteren maar weer  eens bewezen: Verongelijktheid is een sterkere drijfveer dan welke ideologie dan ook, mensen als Karst zijn minder voorspelbaar dan godsdienstfanaten en bovenal: er zijn er veel meer van.
    

April 2009: Boeken
Een van de leukste programma's op de nederlandse TV is het programma met de simpele titel "Boeken". Het wordt elke zondagmorgen uitgezonden door de VPRO. Presentator Wim Brands ondervraagt een half uur lang op verfrissend amateuristische wijze de schrijver van een nieuw non-fictie boek. Amateurisch klinkt negatief, maar het betekent letterlijk: op de wijze van de liefhebber, en Brands is overduidelijk een liefhebber van boeken en mooie, waargebeurde verhalen. Afgelopen zondag dit ongelooflijke verhaal van wetenschapsfilosoof en natuurkundige Rein Gerritsen. Deze gerespecteerde wetenschapper vertelde over zijn eerdere, criminele carriere. Hij pleegde twee bankovervallen en zat ruim twee jaar in de gevangenis. Behalve beroepscrimineel was hij ook heel agressief en gewelddadig, en dat geldt echt niet voor alle criminelen. Gerritsen vertelde openhartig hoe hij zo ontspoord raakte en hoe hij op latere leeftijd zijn leven over een andere boeg gooide.
    Twee mannen aan een tafeltje, zo simpel kan prachtige televisie zijn. Gerritsens verhaal prikkelt niet de emotie, maar juist de verbazing en nieuwsgierigheid. Hier zie je een zeer intelligent persoon aan zelfonderzoek doen, zonder gesnotter of moralisme. De les die Gerritsen leerde was dat hij met zijn agressie vooral zichzelf geweld aandeed. Zijn ziel was ziek, verkrampt, verkankerd, om zijn eigen woorden te gebruiken. Ik ben geen psycholoog, maar je hoort wel vaker dat mensen die slachtoffers maken zichzelf juist als slachtoffer zien. Vanuit hun eigen gevoel van onveiligheid maken ze de buurt onveilig. Gerritsen slaagt er als ervaringsdeskundige en filosoof heel goed in om dat gevoel te verwoorden en uit te leggen hoe je er overheen kunt komen.
    Kijk naar dit programma! Het is bijna elke week een verademing om tussen alle talkshow gebabbel, meningencircus en emo-porno een half uur naar iemand te kijken die bevlogen, serieus en deskundig zijn verhaal verteld. Mijn reportage over Rein Gerritsen staat hier.

        

April 2009: Nostalgisch drama
Ik heb laatst het eerste seizoen van de dramaserie Mad Men gezien. Deze zomer pas op de Nederlandse televisie, maar natuurlijk al lang te downloaden op internet. Het is kwaliteitsdrama op het nivo van de Sopranos of Six Feet Under. Onderwerp is een middelgroot reclameburo in Manhattan, eind jaren vijftig, begin jaren zestig. In de Verenigde Staten  wordt net als hier doorgaans  nostalgisch teruggeblikt op deze periode van burgermansfatsoen,  netheid, onschuld  en normen en waarden. De sfeer van het Polygoon-journaal. Deze serie geeft een heel ander beeld. Iedereen is alcoholist, er wordt onophoudelijk gepaft, de mannen zijn seksistisch en hypocriet en de samenleving is nog streng verdeeld in rangen en standen.
    Een heel ander -waarschijnlijk realistischer- beeld dus van die jaren vijftig die de afgelopen tien jaar zo vaak worden opgehemeld. Misschien komt nu ook de herwaardering voor de verfoeide jaren zestig met zijn sexuele revolutie, vrouwenemancipatie en strijd tegen rassendiscriminatie (in de serie komen nog bijna geen zwarten voor, zo strikt was de apartheid).   
    Daarnaast is de serie gedurfd gemaakt,  in een observerende stijl die veel aan de kijker overlaat. Series als Six Feet Under zijn bijna te perfekt geschreven en geregisseerd. Alles valt precies in elkaar, elk shot vertelt een verhaal en elke dialoog drijft de plot vooruit. Mad Men is wat minder schematisch, wat losser en impressionistischer van stijl en daardoor blijft de spanning er juist goed inzitten. De personages intrigeren met goede, slechte en onbekende eigenschappen, de verhaallijnen zijn subtiel. Don Draper, charismatisch, rokkenjager, met een groot geheim, maar ook een man die over zijn hoogtepunt heen is. Of niet? Zijn tegenstrever, een rijkeluiszoontje, blaaskaak, onsympathiek maar verdient misschien een tweede kans?
    De reclamemannen van Madison avenue (vandaar de titel: Mad men) willen visionaire trendsetters zijn, mannen van de toekomst. Ze zitten bovenop de nieuwste ontwikkelingen: de opkomst van burgerluchtvaart en televisie, de eerste signalen dat roken ongezond is, nieuwe dingen voor in huis: dia projectors, airco's. Ze leven in een tijd waarin het vooruitgangsgeloof springlevend is, het hoogtepunt van the American century. Dat maakt de serie -ondanks de onsentimentele benadering- onweerstaanbaar en aandoenlijk. Vijftig jaar later is alles anders. Daarom is de serie doordrongen van  weemoed en nostalgie, zelfs naar de jaren vijftig die niet idyllisch waren.



Maart 2009: Boekenweek
De boekenweek is al jaren een event die zich voornamelijk op televisie afspeelt, en daarmee de ontlezing nog eens onderstreept. Schrijvers doen een kwis op TV, treinreizigers worden door een cameraploeg van het lezen afgehouden en schrijvers praten onafgebroken in praatshows. En dat terwijl schrijven nu juist een verbeterde versie van praten is.
    Aan het begin van deze boekenweek verklaarde Gerrit Komrij de serieuze Nederlandse literatuur dood. Wat in Nederland voor literatuur doorgaat is steeds lichter en luchtiger. Waar is de Vestdijk, Elschot of Slauerhof van deze tijd? En waar is het literaire experiment? Het is mooi dat er toegankelijke en goedgeschreven bestsellers worden geschreven, maar waar blijft het zwaardere werk?
    Ik heb ooit literatuurwetenschap gestudeerd en ben op de universiteit jarenlang blootgesteld aan de idee dat literatuur en kunst heilig zijn, van absolute, eeuwige waarde en eigenlijk het enige dat er in het leven werkelijk toe doet. Voor de boekenweek kocht ik daarom de nieuwe roman van P.F. Thomese, een serieus en veelbekroond schrijver.  Maar "J. Kessels, the Novel" is vooral flauw, langdradig en matig geschreven.  Waarom doen getalenteerde schrijvers als Thomese, Grunberg en Pfeijffer zo hun best om vulgaire, zogenaamd aanstootgevende boeken te schrijven?
   Nederland heeft geen geweldige literaire traditie. Onze grootste klassieker, de Max Havelaar, is een drammerige draak waarin Multatuli zichzelf schaamteloos bewierookt.  We hebben nooit een Shakespeare, Flaubert of Tolstoi voortgebracht. Maar de laatste twintig jaar is er pas echt de klad in gekomen. De Nederlandse literatuur is gekaapt door de commercie. Die heeft met een prijzencircus en een overvloed aan nieuwe, mediagenieke schrijvers de serieuze literatuur naar de marge verdrongen. Een flink deel van wat in Nederland als literatuur wordt aangeprezen is het helemaal niet.
    Neem nu de openingszin van "De Verbouwing", de nieuwe "literaire thriller" van de succesvolle Saskia Noort:  "Ik weet niet wat erger is, in je eentje eten in een restaurant vol stellen, of samen maar dan stilzwijgend."  Er hapert van alles aan deze zin. Hij is onduidelijk geformuleerd, je moet hem echt een paar keer lezen om te begrijpen wat Saskia wil zeggen ("stellen" is ook een werkwoord, Noort bedoeld "stelletjes" of "echtparen", met "samen" bedoelt Noort "samen eten (met je partner)" , maar dat schrijft ze niet en "maar dan stilzwijgend" slaat helemaal nergens op: Er wordt een tegenstelling gesuggereerd, maar als je alleen in een restaurant zit praat je ook niet, neem ik aan).
    Drie slordige fouten in de zo belangrijke openingszin, die als hij wel goed zou zijn opgeschreven nog altijd het nivo van de bouquetreeks niet zou ontstijgen. Dit is geen goede thriller en het is al helemaal geen literatuur. Misschien zou de stichting Collectieve Propagandat voor het Nederlandse Boek in plaats van de boekenweek een bijscholingscursus kunnen organiseren: Nederlandse taal voor schrijvers.

Maart 2009: Wilders premier?
In de peilingen is de PVV nu al de grootste partij van Nederland en wordt gekke Geert dus onze volgende premier. Ach, zal je zeggen, die virtuele zetels zijn zo weer weg als er iets anders gebeurt. Rita was ook al eens de grootste, en nu staat ze op nul. Maar waarom is dat zo? Waarom zijn de zwevende kiezers kamikaze piloten geworden, die zich en masse storten op de nieuwste hype? Veel kiezers lijken hun stemrecht net zo lichtzinnig op te vatten als het sms-je dat ze naar een afvalrace als Idols sturen. 
    In een democratie stemmen mensen als het goed is voor hun eigen belang. De arbeider stemt voor hogere mininum lonen en meer vrije tijd, de boer voor soepele milieuregels, de miljonair voor lagere belastingen, de leraar voor meer geld voor het onderwijs en ga zo maar door. We hebben allemaal belangen, zowel materieel als immaterieel: Ook onze levensbeschouwelijke en ethische opvattingen laten we meewegen in ons stemgedrag. Als het goed is vormt het parlement zo een evenwichtige afspiegeling van  al onze gezamenlijke belangen en de regering die daaruit gevormd wordt gaat dus uitvoeren wat wij belangrijk vinden. Tot zover de theorie.
    In de praktijk komt er weinig van terecht. Dat komt omdat er teveel partijen zijn en regeringen compromissen moeten sluiten die vaak vlees noch vis zijn. Daarnaast heeft de overheid sinds de jaren tachtig heel veel macht overgedragen aan zelfstandige, onafhankelijke instanties. Men dacht destijds dat geprivatiseerde en zelfstandige instellingen goedkoper en efficienter zouden werken. Helaas was dat meestal niet het geval,  maar erger is dat de politici nu nog maar weinig te vertellen hebben. Ze gaan niet meer zoals vroeger over de scholen, de ziekenhuizen, de thuiszorg, de post, de trein, de sociale woningbouw en noem maar op. Waar gaan ze eigenlijk nog wel over? Het zijn boekhouders geworden, die alleen nog de budgetten in de gaten houden en -als stuurlui aan wal- regeltjes bedenken die vooral irritatie opwekken.
    Wat merkt de gemiddelde kiezer er nou van wie er in het torentje zit? De belastingen gaan een procentje omhoog of naar beneden, er wordt veel gepraat over projecten die vaak verzanden en als het erop aan komt blijkt de overheid meestal niet goed te funcioneren (vuurwerkramp, schandalen bij justitie). Als de kiezer de overheid zou vereenzelvigen met de school waar zijn kinderen naar toe gaan, de huisarts die hem van zijn rugklachten afhelpt of de politieagent die zo behulpzaam is na die inbraak, dan zou hij vast niet op Wilders stemmen. De overheid moet weer dienend worden, een overheid die niet alleen praat maar service levert voor jouw belastinggeld. Vooral op het gebied van veiligheid, want dat is de core business van elke overheid.
    Wilders en Verdonk beloven dat te doen. Ze geven de politiek weer inhoud, of je het nou met ze eens bent of niet. Wilders wil iets aanpakken dat helemaal niet bestaat -islamisering- maar heeft daarmee nog altijd een beter verhaal dan de meeste andere politici. En dus stemmen mensen op Wilders, omdat politiek er verder niet toe doet.





Februari 2009: Crisis of niet?
Volgens het kabinet stevenen we dit jaar af op 3,5 % economische krimp en een record aantal werklozen. De ergste recessie sinds de jaren dertig. Persoonlijk geloof ik er niet zo in.
    Ik werd volwassen in de jaren tachtig. Dat was pas een recessie, bijna tien jaar lang. Massawerkloosheid, een torenhoge staatsschuld: het leek nooit meer goed te komen. Sinds die tijd hebben we vijf jaar hoogcunjuntuur gehad, en de laatste tien jaar kwakkelt het: Het ene jaar 1,5 % groei, dan weer een dipje van anderhalf jaar. De laatste met veel tamtam aangekondigde recessie was in 2003. De regering vond het toen nodig om voor een record bedrag te bezuinigen en te saneren, maar verder merkte niemand er wat van en nu is iedereen het al lang weer vergeten.
    Mijn intuitie zegt me dat deze crisis -met vooral psychologische oorzaken- ook zo weer kan overwaaien. Waarom zouden wij ons allemaal laten deprimeren door die foute Amerikaanse hypotheken? Zodra er weer iets nieuws gebeurt, slaat de stemming om en kopen we die auto of dat huis alsnog.
    Op de lange termijn ben ik minder optimistisch. Westerse economien draaien teveel op consumptie van vooral Aziatische produkten. Die onevenwichtigheid is ook de diepere oorzaak van de kredietcrisis. De Chinezen houden met hun gigantische handelsoverschotten al jaren de dollar overeind.  Met veel overheidssteun krijgen we de motor van consumptie nu wel weer aan de gang, maar eens loopt het echt fout. Ijsland is al failliet en de Amerikaanse crisis is ook een teken aan de wand. Immers, waarom laat je arme mensen huizen kopen op de pof als je ze geen goede banen kunt geven? Vroeg of laat stort het kaartenhuis in elkaar en zullen we onze eigen spullen weer moeten maken. Ik denk dat het binnen twintig jaar zover is.  Na al de kleine "correcties" van de afgelopen jaren, wordt dan de wereldeconomie pas echt door elkaar geschud, met als resultaat -denk ik- rechtvaardiger en meer gelijke verhoudingen tussen noord en zuid.



Februari 2009 - Vrijheid van meningsuiting
De PVV stijgt in de peilingen en zou nu de tweede partij van Nederland zijn. Omdat Wilders de toegang tot Groot Britannie werd geweigerd, stappen volgens Intomart ook steeds meer hoger opgeleiden over op de partij van 'De martelaar van het vrije woord'. De vrijheid van meningsuiting heeft hier de afgelopen jaren mythische proporties aangenomen. Iedereen meent dat "zeggen wat je denkt" een heiliige plicht en een onvervreemdbaar recht is. Maar dat is niet zo.
    De vrijheid van meningsuiting heeft een lange, inderdaad heroische geschiedenis. Die begon met wetenschappers als Galileo. Hij bewees dat de aarde niet plat maar rond was, mocht dat niet zeggen van de kerk en belandde zelfs bijna op de brandstapel. Latere denkers als Spinoza en Voltaire legden de basis voor democratie en rechtstaat, maar werden vervolgd en verbannen vanwege hun boeken. Nog later waren het vooral kunstenaars en schrijvers die het aan de stok kregen met censuur en celstraf. Steeds waren het conservatieve krachten die de vooruitgang en veranderingen  probeerden tegen te houden. De voorvechters van de vrijheid van meningsuiting kregen achteraf altijd gelijk: De aarde is rond, democratie werkt prima en wat vroeger onzedelijk werd gevonden vinden we nu mooi.
    Ik kan me niet voorstellen dat iemand Wilders ook als visionair beschouwd, een man van de vooruitgang en de verlichting. Zijn xenofobe scheldkanonnades zijn juist een flinke stap terug. Toch geldt de vrijheid van meningsuiting ook voor hem. Maar ik vind hem geen held van het vrije woord, nog minder dan Fortuyn of Theo van Gogh. Die laatsten gingen echt het debat aan. Ze stonden voor hun opvattingen, en wilden anderen graag overtuigen. Wilders doet dat niet. Hij praat niet met moslems, hij zou het liefst hun mond snoeren en hun boeken verbieden. Hij debateert ook niet echt in het parlement. Hij praat niet met anderen, hij praat alleen over anderen. Daarom lijken zijn meningen, ook al worden ze met zoveel bravoure gebracht, nog het meest op laster en achterklap, over of achter de rug van de moslems om. En achterklap en vooroordeel zijn nu juist wat je met vrijheid van meningsuiting en een open debat hoopt te ontzenuwen.


Januari 2009 - Is de publieke omroep te links?
Er staan tal van nieuwe omroepen te trappelen om mee te doen met de publieke omroep. Ronald Sorensen, Geen Stijl, de Telegraaf: De meeste kandidaat-tv makers zijn rechts en vinden dat hun stem in Hilversum niet gehoord wordt. Ook Henk Hagoort, baas van de publieken, is die mening toegedaan. Hij verwijt de actualiteitenrubrieken dat ze allemaal op De Volkskrant lijken. Links dus. Maar is dat ook zo?
    Eenvandaag en Netwerk lijken volgens mij wat onderwerpkeuze en benadering betreft veel meer op De Telegraaf, Metro of het Algemeen Dagblad. Ze brengen verhalen die dicht bij de mensen staan, hebben veel aandacht voor misdaad en buurtoverlast. Ze doen weinig aan buitenland, moeilijke analytische onderwerpen en het "officiele", institutionele nieuws. Nova is wat analytischer maar lijkt eerder op NRC Handelsblad dan op De Volkskrant. En als er ergens in Nederland iets gebeurt dat de gemoederen geacht wordt bezig te houden, -zoals onlangs met de "bedreigde" school in Weesp of met buschauffeurs die worden gemolesteerd-, dan storten alle rubrieken zich ronkend en hijgend op 'de schandalige misstand' uit angst de aansluiting te missen met het gezonde volksgevoel. Achteraf blijkt het elke keer een storm in een glas water, maar de maatschappelijk teleurgestelden weten zich in ieder geval serieus genomen.
    Bij Ronald Sorensen van Leefbaar Rotterdam is de maatschappelijke teleurstelling diep in zijn gezicht gegroefd. Een paar maanden terug mocht hij bij Netwerk een reportage maken in de stijl van zijn nieuwe omroep. Het resultaat was tegelijk ontluisterend en veelzeggend. Kijk zelf maar. Een verhaal over een automobilist die na een dodelijk ongeval te hebben veroorzaakt, al na korte tijd was vrijgelaten. Geen achtergronden over de toedracht, de redenen of de schuldvraag. Alleen maar ongerichte, ongefundeerde verontwaardiging over een triest maar alledaags voorval.
    De ontevreden burger is niet zozeer rechts. Hij is vooral vooringenomen. Het nieuws volgt hij al decennia niet meer. Het is toch steeds hetzelfde. Hij weet alles al en zal je tot vervelens toe vertellen dat er naar hem nooit geluisterd wordt.
    Onlangs zei Hagoort in een interview met die gewraakte Volkskrant dat hij vooral het betweterige, cynische toontje van veel tv-verslaggevers en presentatoren irritant vond. Hij vereenzelvigt dat ingebakken wantrouwen met de linkse journalistiek van de jaren zeventig en tachtig, de gloriejaren van De Volkskrant. Maar het is datzelfde redeloze wantrouwen tot in extremis doorgevoerd dat de achterban van de Populistische omroep, PowNed en al die anderen kenmerkt. Wil hii daar vanaf? Dan wordt Hilversum eerder linkser dan rechtser, in ieder geval minder populistisch en wellicht ook minder populair.


REAGEREN OP DE BLOG?

Home